Elke van de 4 vingers (excl. de duim) bestaat uit 3 kleine botstukken, de falangen (=vingerkootjes). Deze kleine botstukken vormen onderling gewrichten, de interfalangeale (IP) gewrichten. Deze vingers vormen vervolgens gewrichten met de botstukken van de handpalm (metacarpalen), de MCP-gewrichten. Al deze gewrichten worden omringt door sterk bindweefsel. Ook is er kraakbeen in het gewricht aanwezig, met als doel de schok-impact te verminderen.
Tijdens bepaalde vingerbewegingen komen er hevige krachten op een vingergewricht te staan. Wanneer deze belasting overmatig of herhaald plaats vindt, is er kans op letsel. Dit letsel bestaat meestal uit het beschadigen of scheuren van het bindweefsel rondom het gewricht. Wanneer de kracht op het gewricht groter is dan dat het bindweefsel en de omliggende spieren kunnen weerstaan, kan een vingerkootje uit de kom schieten. Dit noemt met een vingerluxatie ofwel ‘vinger uit de kom’. Dit kan optreden in 1 of meer IP of MCP gewrichten. Deze luxatie kan ook schade aan de omliggende pezen en botten veroorzaken.
Wat zijn de verschillende oorzaken bij deze blessure?
Vingerluxaties zijn relatief veelvoorkomend binnen balsporten waarbij de handen worden gebruikt, zoals basketbal. Dit gebeurd meestal wanneer de vinger krachtig de verkeerde richting op wordt gedwongen (zoals overstrekken of zijwaarts bewegen). Ook kan een directe klap op de vinger een dislocatie veroorzaken. Deze blessure wordt ook veel gezien bij verschillende vechtsporten.
Wat zijn tekens en symptomen?
Wanneer je een vinger uit de kom hebt ervaar je vaak plotse intense vingerpijn op het moment van het incident. Dit gaat meestal gepaard met een zichtbare vervorming van het gewricht. Soms is een hoorbare ‘pop’ of scheuring waarneembaar. De pijn is aanwezig ter hoogte van het aangedane gewricht in de vinger. In sommige gevallen kan de vingerluxatie gerefereerde (=uitstralende) pijn geven naar de hand. Ook kan er zwelling optreden in het gewricht en kunnen er tintelingen in de vinger aanwezig zijn.
Wanneer de gedisloceerde vinger ’terug in de kom’ is gebracht, kan er een zeurende pijn en stijfheid aanwezig blijven. De blauw-verkleuring die kan optreden na het incident kan soms pas na enkele dagen ontstaan. De pijnklacht kan toenemen tijdens activiteiten of juist NA de activiteiten in rust. Provocerende handelingen kunnen zijn: potjes opendraaien, deuren openen, schrijven, typen, grijpen, huishoudelijke activiteiten etc. Ook kan er zwakte en een blijven instabiel gevoel in het gewricht aanwezig zijn. Men loopt door de mogelijke schade aan het bindweefsel rondom het gewricht altijd het risico op een her-luxatie.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose vingerluxatie kan worden gesteld door een fysiotherapeut of een arts. Een RX scan kan nodig zijn om een botbreuk uit te sluiten.
Hoe wordt het behandeld?
Voordat een behandeling kan beginnen kan de arts of fysiotherapeut besluiten eerst een röntgenfoto te laten maken, om een fractuur (=breuk) uit te sluiten. Vervolgens wordt het vingerkootje terug in zijn positie geplaatst, de relocatie. Het is niet verstandig om dit zelf te doen. Wanneer de relocatie verkeerd wordt uitgevoerd kan er op lange termijn schade optreden aan de zenuwen, botten, ligamenten (=banden) en kraakbeen rondom en in het gewricht. Wanneer er een fractuur wordt vastgesteld of indien de situatie dermate ernstig is, kan chirurgische interventie nodig zijn.
Een vinger uit de kom is een ernstig vingerletsel en dient serieus genomen te worden. Veel zorgverleners zijn van mening dat wanneer de botstukken terug in de kom zijn gebracht, het gewricht met rust vanzelf zal herstellen. Dit is helaas niet het geval. Een vingerluxatie geeft een groot risico op blijvende gewricht stijfheid die laattijdig moeilijk te corrigeren is. Vroege (fysiotherapeutische) interventie is dus belangrijk.
De meeste personen met een vinger uit de kom genezen goed met adequate fysiotherapie. Het behandelsucces is grotendeels afhankelijk van de samenwerking tussen cliënt en fysiotherapeut. In de eerste fase na het incident is het verstandig om veel te koelen, zodat de zwelling onder controle blijft. Ook wanneer de vinger pijnlijker en geïrriteerd raakt later in het revalidatieproces is koelen aangewezen. De behandeling van een vingerluxatie bestaat in de beginperiode uit ‘immobilisatie’. De vinger moet een aantal weken in een splint, zodat het beschadigde bindweefsel kan helen. Gedurende deze periode zal er specifieke oefentherapie worden toegepast gericht op het behouden van beweging en kracht.
Na de immobilisatie periode zullen de oefeningen worden opgebouwd met als doel pijnvrije volledige flexibiliteit en optimale stabiliteit van het gewricht. Uiteindelijk moet de cliënt zijn dagelijkse activiteiten kunnen uitvoeren zonder een toename van klachten. Wanneer de sportactiviteiten een risico op her-luxatie met zich meebrengen (zoals basketbal) kan beschermende/preventieve taping een goede oplossing zijn.
Hoe goed herstel jij van een vingerluxatie
De meeste personen met een vingerluxatie herstellen goed tijdens de revalidatie en kunnen de vinger optimaal gebruiken in het dagelijks leven. Dit herstelproces kan weken tot maanden duren. De uitkomst van het revalidatieproces is afhankelijk van de ernst van het letsel en in welke mate het bindweefsel is beschadigd. Personen met een ernstige luxatie kunnen op langer termijn klachten hebben van pijn, stijfheid, zwelling of instabiliteit van de betreffende vinger. Is er regelmatig sprake van een her-luxatie of is er schade aan de botten of een pees, dan kan chirurgische interventie nodig zijn. Na deze interventie zal een intensief revalidatie programma nodig zijn op optimale functie te bereiken.
Bekijk hier een onderzoek over vingerluxatie.
