De anatomie van het enkelgewricht
De enkel bestaat uit twee gewrichten namelijk, het bovenste en onderste spronggewricht.
Het bovenste spronggewricht wordt ook wel articulatio talocruralis genoemd en zorgt voor het omhoog bewegen van de voet en het omlaag bewegen. Het bovenste spronggewricht wordt gevormd door de enkelvork (uiteinden tibia en fibula) en het sprongbeen (talus).
Het onderste spronggewricht wordt ook wel articulatio talocalcaneonavicularis genoemd. Deze naam beschrijft meteen waardoor het onderste spronggewicht wordt gevormd namelijk: Het sprongbeen (talus), het hielbeen (calcaneus) en een van de voetwortelbeentjes (os naviculare). Het onderste spronggewricht zorgt voor het naar binnen en buiten kantelen van de voet.
De spieren & functie van het enkelgewricht
Daarnaast bevinden er zich spieren rondom het enkelgewricht zodat we kunnen lopen en de enkel bewogen kan worden in verschillende richtingen. Deze richtingen zijn: de voet naar binnen kantelen (inversie), voet naar buiten kantelen (eversie), voet optrekken (dorsaalflexie) en de tenen van je afduwen (plantairflexie). Er zijn vier belangrijke spieren welke ervoor zorgen dat de voet in verschillende richtingen bewogen kan worden. Dit zijn de M. tibialis anterior, welke zorgt voor dorsaalflexie en inversie, M. peroneus longus, zorgt voor plantairflexie en eversie, M. peroneus brevis, zorgt voor plantairflexie en eversie en de M. triceps surae, welke zorgt voor plantairflexie en inversie. De origo van de spieren bevindt zich vanaf de knie of het onderbeen waarna ze richting de enkel verlopen in stevige pezen en daar aanhechten rondom de enkel.
Banden van het enkelgewricht
Om het enkelgewricht te verstevigen bevinden er zich gewrichtsbanden rondom het enkelgewricht. Deze gewrichtsbanden zorgen voor extra stabiliteit van de enkel en worden ligamenten genoemd. Ligamenten geleiden daarnaast een beweging welke is ingezet door spieractiviteit, waardoor een beweging gecoördineerd gemaakt kan worden. Een ligament bestaat uit bindweefsel waardoor ze veel krachten op kunnen vangen. Wanneer je door je enkel zwikt, kan een ligament dit soms niet meer opvangen waardoor hij (partieel) scheurt. Dit is een veelvoorkomende blessure. De meest bekende ligamenten m.b.t. blessures zijn: tibiofibulare anterius, talofibulare anterius, talofibulare posterius, calcaneofibulare en deltoideum.
Klachten van het enkelgewricht
Zoals in ieder gewricht kun je ook klachten ervaren in het enkelgewricht. Dit kan acuut (specifiek) ontstaan doordat je bijvoorbeeld door je enkel bent gezwikt en je banden het niet meer kunnen opvangen. Maar je kunt ook klachten ervaren doordat de mobiliteit in de enkel verminderd is (a-specifiek). Voorbeelden van aandoeningen in de enkel zijn:
- Inversietrauma (verzwikking)
Bij een inversietrauma is er sprake van letsel aan een ligament (band), welke zich aan de buitenzijde van de enkel bevindt. Een inversietrauma ontstaat vaak doordat de enkel naar buiten zwikt. Dit letsel komt vaak voor bij sporten zoals tennis/voetbal /basketbal. - Eversietrauma (verzwikking)
Bij een eversietrauma is er sprake van letsel aan een ligament (band), welke zich aan de binnenzijde van de enkel bevindt. Een eversietrauma ontstaat vaak doordat de enkel naar binnen zwikt. - Achillespeestendinopathie
Een tendinopathie kan een tendinose zijn, dit betekend dat de kwaliteit en structuur van de pees verminderd is, maar kan ook een tendinitis zijn. Een tendinitis is een ontstoken pees.
De achillespees loopt vanuit de hak over in de kuitspier. Klachten bij een achillespees zijn vaak pijn aan de achterkant van de enkel (hielregio) en/of een stijf gevoel in de hielregio. - Achillespeesruptuur
In de achillespees kan net zoals in iedere pees/spier een scheurtje voorkomen. Nu kan de achillespees ook helemaal afscheuren, dan spreek je van een achillespeesruptuur. Wanneer er sprake is van een achillespeesruptuur houdt de pijn constant aan en kun je niet of nauwelijks lopen. Een achillespeesruptuur wordt vaak geopereerd om de pees weer aan elkaar te hechten, maar kan ook behandeld worden door de voet te gipsen in spitsstand waardoor de uiteinden van de pees tegen elkaar aan komen te liggen en de pees door rust weer aan elkaar groeit.
- Enkelfractuur (gebroken enkel)
Een enkelfractuur wil zeggen dat er een breuk zit in het enkelgewricht. - Reumatoïde artritis
Reumatoïde artritis is een ziekte waarbij de gewrichten ontstoken zijn en bevindt zich vaak in de handen, polsen, enkels en/of voeten. Klachten die vaak voorkomen zijn pijn, zwelling en stijve gewrichten (met name buigen en strekken). - Corpus liberum
Corpus liberum is een ander woord voor een stukje los kraakbeen of bot in de enkel, wat zich vrij kan bewegen in de enkel. Doordat het stukje vrij kan bewegen kan het bekneld raken in het gewricht waardoor andere structuren in het gewricht beschadigen. Corpus liberum gaat niet altijd gepaard met pijn, wel kan het stukje kraakbeen of bot gevoeld worden of soms ergens vastzitten waardoor het gewricht ‘op slot’ zit. - Tarsaal tunnelsyndroom
In de enkel bevindt zich de tarsale tunnel waardoor een aantal structuren lopen. Een van die structuren is een zenuw genaamd de nervus tibialis. Wanneer deze zenuw bekneld raakt spreek je van een tarsaal tunnelsyndroom. Klachten kunnen ontstaan door meerdere oorzaken zoals bijvoorbeeld: botbreuken, verzwikkingen, te kleine schoenen etc. Klachten zijn vaak doofheid, tintelingen, pijn en uitstraling naar de voet en/of tenen. - Bone bruise
Een bone bruise is een ander woord voor een botkneuzing. Een botkneuzing is schade aan het bot door een trauma, bijvoorbeeld: een ongeluk of botsing. Het veroorzaak veel pijnklachten en geneest enkel met rust. - Artrose (slijage enkelgewricht)
Behandeling van het enkelgewricht
De behandeling van het enkelgewricht is natuurlijk afhankelijk van het soort klacht. Vaak wordt een klacht behandeld doormiddel van oefentherapie, mobilisatie, taping, advies, massage, shockwave, dry needling etc.