(Ook bekend als: Patella dislocatie, knieschijf luxatie)
Wat is een knieschijf uit de kom?
Wanneer je knieschijf uit de kom gaat praten we ook wel over een Patella luxatie. Bij een luxatie is het weefsel rondom de patella(=knieschijf) (in)gescheurd, met als gevolg dat de banden(retinaculum) verslapt zijn en waardoor de knieschijf uit zijn normale positie verplaatst. Kortom, een patella dislocatie is een verschoven knieschijf.
Normaal gesproken ligt de knieschijf in het midden van het patellofemoraal gewricht (zie anatomie van de knie) en wordt daar stevig op zijn plaats gehouden door de quadriceps spier en het retinaculum. Door een hevige kracht kan de patella uit zijn normale positie worden geduwd.
Een dislocatie gebeurt meestal in de richting van de buitenzijde, dus weg van het andere been. Een dislocatie gaat vaak gepaard met het scheuren van het patella retinaculum. Het gewricht oppervlak kan ook beschadigd raken en in sommige gevallen kan er een fractuur(=breuk) optreden. Bij de meeste gevallen van dislocatie beweegt de patella bij het strekken(=extensie) van de knie spontaan weer terug naar de originele positie.
Anatomie van de knie
De knie bestaat uit 3 botten: het bovenbeenbot, het scheenbeen en de patella). De patella situeert zich aan de voorkant van de knie en ligt in de groeve op het bovenbeenbot. De pees van de grote spiergroep aan de voorkant van het bovenbeen (=de quadriceps) omvangt de knieschijf en vormt zo een verbinding met de top van het scheenbeen. Door deze constructie bevindt deze structuur zich aan de voorkant van het bovenbeenbot en wordt er een gewricht gevormd waarbij de botstukken elkaar bijna raken. De oppervlakte van elk bot is bedekt met een laagje kraakbeen, zodat er minder frictie tussen de botstukken plaats vindt.
De knieschijf wordt ook op zijn plaats gehouden door sterke banden die we het retinaculum noemen. Deze structuren bevinden zich aan beide zijkanten met het bovenbeenbot(=femur). Dit gewricht noemen we het ‘patellofemoraal gewricht’. De spiergroep aan de voorkant van het bovenbeen worden de quadriceps genoemd. Deze quadriceps hechten aan op de knieschijf en vervolgens op de top van het scheenbeen. De pees waarmee de quadriceps aanhecht op het scheenbeen wordt de patellapees genoemd.
Wat zijn tekens en symptomen?
Personen met een knieschijf uit de kom ervaren plotse intense pijn aan de voorkant van de knie tijdens de dislocatie. Meestal gecombineerd met een ‘uit de kom‘- gevoel. Er kan een duidelijke afwijkende vorm van de knie zichtbaar zijn. Ook kan de knie snel opzwellen. Bij personen die vaak last hebben van een dislocaties, kan de patella gemakkelijk terug naar de originele positie worden gebracht met bepaalde bewegingen (meestal door de knie te strekken). In dit geval zal de pijn en zwelling minimaal zijn. Wanneer de knieschijf terug in zijn originele positie is, kan de knie gevoelig of pijnlijk blijven bij activiteiten.
De knieklachten zijn voornamelijk aanwezig bij het buigen en strekken van de knie tegen weerstand. Provocerende activiteiten zijn meestal: traplopen, squaten, lunges, rennen, sprinten en knielen. De pijn neemt toe wanneer men duwt op de randen van het patellofemoraal gewricht. Ook kan er een klikkend of knisperend geluid aanwezig zijn, wanneer men de knie buigt of strekt. Soms voelt de knie instabiel en heeft men (vanwege pijnklachten) minder controle over de knie.
Wat zijn de oorzaken van knieschijf uit de kom?
Een knieschijf uit de kom gebeurt meestal wanneer de kracht van buiten af op de knie groter is dan de quadriceps spier en het patella retinaculum kan weerstaan. Dit gebeurd meestal bij overmatig draaien van de knie, springen of een directe klap. In sommige gevallen is er geen uitlokkende situatie nodig om de knieschijf uit zijn groeve te stoten. Bij jonge meisjes die hyperflexibel zijn, kan een luxatie spontaan en vaak herhaald optreden.
Wat zijn bijdragende factoren aan een knieschijf uit de kom
Bijdragende factoren aan een dislocatie kunnen zijn: spierzwakte, hypermobiliteit/laxiteit, genu valgum(=knieënstand naar binnen), femorale anteversie(=bovenbeenbot staat naar binnen gedraaid), spierverkorting, slechte coördinatie, vermoeidheid, te korte buitenste structuren van de en zwakte van de binnenste structuren van de knieschijf.
Hoe wordt de diagnose van een knieschijf uit de kom gesteld?
De Diagnose Patella dislocatie kan worden gesteld door een fysiotherapeut of een arts. Een MRI of RX scan kan in sommige gevallen nodig zijn om de diagnose te bevestigen en andere aandoeningen uit te sluiten, zoals fracturen(=breuken) of ernstige kraakbeenschade.
Hoe wordt een knieschijf uit de kom behandeld?
De meeste dislocaties kunnen worden behandeld en in de toekomst worden voorkomen door fysiotherapeutische interventie. Tijdens de fysiotherapeutische sessie kunnen verschillende behandelstrategieën worden aangeboden. Deze kunnen zijn: stretchen, immobilisatie brace aanmeten, Dry Needling, gewricht mobilisaties, aanpassen van activiteiten, biomechanische correcties etc. Medical taping & easytaping kan gebruikt worden om de positie van de knieschijf te corrigeren.
Met oefentherapie wordt er gewerkt aan de flexibiliteit, kracht en balans van het onderste lidmaat. Deze zal voornamelijk gericht zijn op het op-trainen van de binnenste spier van de quadricepsgroep(=VMO). De fysiotherapeut werkt gecombineerd ‘hands-on’ en geeft advies en sturing in welke oefeningen het beste zijn voor de patiënt.
Bij sommige personen is conservatieve behandeling niet voldoende en blijft men last hebben van herhaalde dislocaties. Voor deze personen kan chirurgie een optie zijn. Ook kunnen personen met ernstige kraakbeenschade en/of fracturen in aanmerking komen voor een operatie. Na de operatie is het belangrijk om de knie correct op te trainen en zal fysiotherapeutische revalidatie aangewezen zijn.
Waarom stabiliteit training?
Wanneer onze knieschijf uit de kom is geweest zijn onze kniebanden wat uitgerekt en is de functie niet meer optimaal. Door stabiliteitsoefeningen kunnen we dit weer optimaliseren. Bekijk hieronder de video.
Lees hier een onderzoek over een knieschijf uit de kom
