Voordat we naar de Hallux Valgus gaan kijken, eerst even wat meer informatie over de algemene anatomie van de voet en de enkel. De enkel bestaat uit het bovenste spronggewricht en het onderste spronggewricht, verder pezen en spieren om te stabiliseren en te begeleiden in de bewegingen. Bij de voet praten we over: het hielbeen, middenvoetsgewricht, sprongbeen, scheepvormig been, wigvormige beentjes, dobbelsteenvormig beentje, middenvoetsbeentjes en het uiteinde van de tenen, zie afbeelding 1.
Gezamenlijk zorgen deze 26 afzonderlijke botjes en de complexe structuren die ze vormen; ervoor dat we kunnen rennen, springen, wandelen en staan. Dit is wanneer alles naar behoren gaat en het hele enkel/voet gebied gezond is.
De hallux Valgus
Hallux is Latijns voor je grote teen en valgus is Latijns voor naar buiten wijzen, een hallux valgus is dus een voetafwijking waar bij de grote teen een scheefstand aanneemt. Wat er dan gebeurt in de rest van de voet is dat het middenvoetsbeentje wat direct verbonden is met de grote teen, naar buiten wordt geduwd. Door de scheefstand van de grote teen, wordt het middenvoetsbeentje aan de binnenkant van de voet steeds meer naar buiten gedrukt. Dit zorgt voor een pijnlijke knobbel ook wel een knok of een bunion genoemd, zie afbeelding 2.
De huid op deze locatie kan erg dik en rood worden, vaak gepaard met gevoeligheid door de irritatie van de onderhuidse slijmbeurs. Wanneer het gewrichtskapsel slapper wordt door een toename van de leeftijd en het meer afwikkelen over de binnenkant van de voet. Dit kan allemaal bijdragen aan het ontstaan van een hallux valgus, door de scheefstand neemt de steunfunctie af en wordt er meer over de binnenkant van de voet afgewikkeld. Dit versterkt de scheefstand van de grote teen, zodat er een vicieuze cirkel van oorzaak en gevolg ontstaat.
Waar kan je een hallux valgus aan herkennen, meestal merk je er niks van en zullen ze ook geen stappen ondernemen. Preventief opereren wordt ook niet gedaan, omdat het altijd later wanneer iemand wel klachten krijgt nog kan gebeuren. Pijn en irritatie aan de knobbel zijn vaak de eerste symptomen en treden vaak op bij strak schoeisel. Door een minder optimale afwikkeling kunnen ook de andere tenen overbelasten, waardoor je hamertenen of klauwtenen kunt ontwikkelen.
Operatief en conservatief
Er kan op verschillende manieren behandeld worden, want het hoeft niet zo te zijn dat ze meteen opereren bij een hallux valgus. In de beginstadia zullen ze eerst proberen met ander schoeisel, zooltjes of medicatie en wanneer dit allemaal niet helpt wordt er over gegaan op een operatie.
Operatieve behandeling
De operatiemethoden
Er zijn 4 methodes die regelmatig worden toegepast om een hallux valgus te verhelpen: de Chevron methode, Scarf methode, Basis- en/of Akin methode of het vastzetten van de gewrichten in de juiste stand (artrodese). De rode draad van deze correcties is dat de pijnlijke knok aan de buitenkant van de grote teen wordt verwijderd, door een incisie aan de binnenzijde van de voet.
Verder wordt ook het uitgerekte gewrichtskapsel gecorrigeerd, de verschillen tussen de methodes zit in het doornemen en vastzetten van het middenvoetsbeentje van de grote teen. Nadat de stand gecorrigeerd is wordt er met schroeven of een plaatje het middenvoetsbeentje vastgezet, dit is afhankelijk van de gekozen methode. We gaan in op de twee modernste methodes, deze geven ook de minste weefselschade.
Methode van Chevron; Deze methode wordt gebruikt bij een milde tot matige hallux valgus, het middenvoetsbeentje van de grote teen wordt doorgenomen onder het kopje doormiddel van een V-vormige zaagsnede. Vervolgens wordt het kopje naar de buitenkant van de voet gebracht en met een schroef vastgezet.
Methode van Scarf; Deze methode wordt bij matige tot ernstige hallux valgus klachten toegepast, het middenvoetsbeentje van de grote teen wordt doorgenomen middels een Z-vormige zaagsnede. De standscorrectie wordt tot stand gebracht door beide botdelen ten opzichte van elkaar te verplaatsen en dan vast te zetten met een tot twee schroeven. Bij forse standsafwijkingen kan het nodig zijn dat er bovenop de voet, tussen de eerste en de tweede teen nog een extra incisie gemaakt wordt. Dit is om het kapsel te kunnen openen om nog een grotere correctie te kunnen uitvoeren.
Voorbereiding op de operatie
Wanneer u op de polikliniek op bezoek komt, neemt een orthopedisch chirurg met u de operatie door en de mogelijke risico’s. Wanneer er gekozen wordt voor een operatie gaat u naar het voorbereidingsplein hier krijgt u extra informatie over u opname en de operatie. Daar krijgt u dan ook een gesprek met de anesthesiemedewerker over de verdoving, dit kan een algehele verdoving zijn of een ruggenprik en dit wordt ook wel eens aangevuld met een zenuwblokkade.
Verder krijgt u het advies om voorzorgsmaatregelen te regelen, waaronder twee elleboogkrukken aanschaffen voor de operatie en het verwijderen of oplossen van obstakels thuis. Daarnaast krijgt u ook het advies de periode voor de operatie niet te roken om het risico op complicaties te verkleinen. De dag van operatie wordt er van u een goede hygiëne van de voeten verwacht.
De opname
Op de dag van de opname wordt u opgenomen op een afdeling van de orthopedie, u neemt de twee elleboogkrukken mee naar het ziekenhuis voor na de operatie. Eenmaal op de afdeling wordt de voet gemarkeerd door de verpleegkundige.
De operatie
De verpleegkundige brengt u naar de voorbereidingskamer van de operatie afdeling. Hier controleren ze nog u lichaamsfuncties en welke operatie u zou moeten krijgen, daarna wordt er een infuus aangelegd om vocht of medicatie toe te kunnen dienen tijdens de operatie. Indien nodig zal er nog een extra verdoving worden toegediend. Als alles gereed is wordt u naar de operatiekamer gebracht en wordt er een laatste veiligheidschecklist doorgenomen. Dan controleert een gespecialiseerde anesthesiemedewerker uw lichaamsfuncties en wanneer dat allemaal goed is krijgt u de vooraf afgesproken algehele narcose. De operatie duurt ongeveer 30 min.
Na de operatie
Gaat u naar de uitslaapkamer, waar met bewakingsapparatuur u lichaamsfuncties worden gecontroleerd. Zodra u weer volledig wakker bent en u lichaamsfuncties normaal zijn, mag u weer naar de verpleegafdeling. Wanneer u hier weer terug bent volgt het verdere herstel, indien er extra verdoving bij is geplaatst zal u de eerste 8 tot 24 uur na de operatie geen tot weinig pijn merken van de operatie. Als u zich weer wat beter en helderder voelt, wordt er aan het eind van de dag een röntgenfoto gemaakt om te controleren of de standscorrectie geslaagd is.
Na de operatie komt de fysio langs om instructies te geven over belasten en mobiliseren met elleboogkrukken. Bij het lopen met elleboogkrukken mag u de geopereerde voet licht belasten afhangende van de uitgevoerde procedure. Op dezelfde dag wordt er een verbandschoen of soms een gipsschoen aangelegd, deze blijft vaak zitten tot het eerstvolgende controle moment.
Ontslag
Vaak mag u dezelfde dag alweer naar huis als u in de ochtend geholpen bent en er geen medische bezwaren zijn.
Eventuele complicaties / mogelijke problemen
- Nabloeding
- Infecties
- Trombosebeen
- Over- of onder correctie
- Abnormale stijfheid
- Gekneusde of vergroeide huidzenuw (doof/tintelend gevoel, hersteld zichzelf vaak kan 1 jaar duren).
- Beenderen die niet goed terug aan elkaar groeien
- Dystrofie
Controles
2 weken na de operatie heeft u de eerste poliklinische controle op het gipsspreekuur, hier verwijderen ze het verband met verband- of gipsschoen die is aangelegd na de operatie. De wond wordt goed bekeken en de hechtingen worden verwijderd, dan wordt er een nieuw verband- of gipsschoen aangelegd met loopzool.
6 weken na de operatie heeft u een controle afspraak bij u behandelend chirurg en worden er röntgenfoto’s gemaakt en als het nodig is komt u nog een keer 3 maanden na de operatie datum.
Hallux valgus protocol
Oefeningen bij revalidatie na deze operatie (Hallux Valgus Correctie)
“Belangrijk is te vermelden dat oefeningen altijd op maat afgestemd worden met uw fysiotherapeut. Het is erg afhankelijk van de mate van uw herstel, en mogelijke complicaties tijdens uw herstel, of bepaalde oefeningen bij uw traject van toepassing zijn. BEPAAL NOOIT ZELF IN WELKE FASE U ZIT, EN WELKE OEFENINGEN U MAG GAAN DOEN. DIT IS HET WERK VAN UW FYSIOTHERAPEUT”
Na een hallux valgus correctie is er niet altijd een revalidatie traject, vaak kan en mag je zittend werk alweer hervatten in de tweede week na de operatie. Zwaar fysiek werk en autorijden kunnen vaak pas later hervat worden. Autorijden bijvoorbeeld mag pas als u een noodstop kunt maken, wanneer u dit nog niet kan mag u nog niet rijden. Wanneer het minder voorspoedig gaat met revalideren, door een hogere leeftijd, diabetes, reuma of extreme vermindering van kracht. Dan kan er toch een revalidatie traject gestart worden met de fysiotherapeut.
Fase 1: 0-4 weken na de operatie (postoperatief)
- Mobiliseren met loophulpmiddelen.
- Buig en strekoefeningen voor de enkel.
- Mobilisatie oefeningen voor de knie en heup.
- Krachtoefeningen voor de knie en heup.
- Week 3 loopgips mobiliseren met loophulpmiddelen, nog niet landen op de voorvoet.
Fase 2: 4-8 weken na de operatie (postoperatief)
- Bindweefselmassage om verdere verkleving van het littekenweefsel en of verkleving van het littekenweefsel met een zenuw te voorkomen.
- Mobiliseren met een elleboogkruk.
- Langzaam kracht opbouwende oefeningen voor voet en enkel onbelast.
- Krachtoefeningen voor de knie en heup.
- Vanaf week 6 zonder loophulpmiddelen.
- Passief mobiliseren.
- ADL-specifieke oefeningen.
Fase 3: 8+ weken na de operatie (postoperatief
- Belast krachttraining enkel/voet
- ADL-specifieke oefeningen uitbreiden
- Sport specifieke oefeningen introduceren en uitbouwen.
Conservatieve behandeling
Voor ze bij een Hallux Valgus over gaan op een operatie, proberen ze eerst de conservatieve behandeling. Dat begint met het advies om wijder schoeisel te dragen. Dit is om pijnlijke drukplekken die in het beginstadia kunnen ontstaan te voorkomen. Hierbij kunt u ook nog de schoen laten oprekken ter hoogte van de knok en verder kunnen ringpleisters en viltjes hier ook bij helpen.
In de conservatieve behandeling kan er door de fysiotherapeut nog niet zoveel gedaan worden, de fysiotherapeut kan de teen door middel van mobilisatie in een vroeg stadium proberen te sturen en daardoor te corrigeren en tijdelijk druk te verlichten.
Wanneer er sprake is van een lokale irritatie, komt dit vaak van de onderhuidse slijmbeurs. In deze situatie kan er medicatie ingezet worden, dit zijn vaak ontstekingsremmers of er wordt weer terug gegrepen naar schoeiselaanpassingen. In het geval van irritatie van de slijmbeurs worden er steunzolen of zelfs semi-orthopedisch schoeisel gebruikt dit is om de voetbouw te ondersteunen en om te helpen de voetbouw te corrigeren. Naast de schoeiselaanpassingen zijn er nog hulpstukken die u zelf kunt kopen in de vorm van teenspalken, de betreffende spalken corrigeren de teen scheefstand echter maar tijdelijk.
Lees hier meer over voetklachten
Bekijk hier een onderzoek over de Hallux Valgus
