Het zenuwstelsel
Het zenuwstelsel zorgt voor de verwerking van pijn richting de hersenen, de hersenen bepalen dan of er dreiging is. Zenuwbanen lopen door het hele lijf. De zenuwbanen transporteren signalen vanuit de hersenen naar de juiste locatie in het lichaam en andersom. Een van de belangrijkste functies van de zenuwbanen is pijnverwerking naar de hersenen.
Iedere zenuw bevat sensoren. Deze sensoren kunnen pijnprikkels doorsturen via de zenuw naar de hersenen. Wanneer die prikkel de hersenen raakt, betekent dit niet dat de persoon meteen pijn ervaart. Pas wanneer de hersenen de prikkel van de sensoren hebben gekenmerkt als pijn, voelt iemand pijn. De hersenen beoordelen deze pijnprikkel, of het voor de veiligheid van de persoon het beste is om de gevoeligheid van de sensoren te verhogen of te verlagen. Dit is dus van invloed op de pijnbeleving.
Het kan dus zijn dat iemand pijn ervaart maar er geen duidelijke schade aanwezig is.
Wat hiermee duidelijk wordt, is dat weefselschade niet meteen pijn betekent, en dat er bij pijn niet per se sprake is van weefselschade in het lichaam.
Wanneer de gevoeligheid van de sensoren is verhoogd door de hersenen, noemt men dit een overgevoelig zenuwstelsel. Chronische pijnklachten in combinatie met een overgevoelig zenuwstelsel leiden tot centrale sensitisatie.
Welke factoren spelen een rol bij centrale sensitisatie
Als je het zenuwstelsel vergelijkt met een inbraakalarm, ziet het er zo uit: wanneer iemand het huis binnen probeert te dringen, gaat het alarm af. Dit alarm signaleert op die manier dat er iets niet in orde is en zo werkt het ook binnen het zenuwstelsel.
Bij gewone (acute, niet chronische) pijn is de pijnprikkel een signaal dat er iets mis is. Er is dan sprake van weefselbeschadiging, bijv. pijn als je je enkel omzwikt.
Wanneer het alarm telkens bij elke kleinigheid afgaat, zonder dat daar een reden voor is, is de werking van het alarm niet goed afgesteld. Bij chronische pijn is pijn niet meer een signaal dat er weefselschade is, het zenuwstelsel is dan te scherp afgesteld. Het zenuwstelsel is overgevoelig geworden. Pijn kan optreden bij de minste of geringste beweging, of zelfs zomaar, spontaan.
En bepaald lichaamsdeel kan gevoelig raken, of meerdere delen tegelijk. Bij sensitisatie verandert de communicatie tussen de zenuwcellen. Er zijn geen cellen beschadigd en er zit geen zenuw in de knel. Centrale sensitisatie kan een verklaring zijn voor bijvoorbeeld fibromyalgie, whiplash en lage rugpijn.
Er zijn wat factoren die meespelen in het ontstaan van sensitisatie of het aanhouden van de klachten. Onderstaande factoren spelen mogelijk een rol:
- Overmatige spierspanning
- Slechte lichamelijke conditie
- Negatieve emoties (Bijv. angst)
- Stress
- Opkroppen van spanning, woede of verdriet
- Overbelasting
- Te veel aandacht voor de gevoelige/pijnlijke lichaamsdelen
- Conflicten
- Negatieve gedachten
Zoals hierboven duidelijk wordt, hebben emoties veel invloed op de instandhouding van centrale sensitisatie. Emoties worden ook gereguleerd door de hersenen.
Behandeling bij centrale sensitisatie
Hoe iemand reageert op een stressvolle situatie wordt niet of nauwelijks bepaald door de aard van het probleem, maar veel meer door iemands coping strategie. Zo´n coping strategie kan een rol spelen tot het verminderen van pijn en het verbeteren van het functioneren. De patiënt stelt opnieuw de gevaarboodschappen af in het zenuwstelsel.
Het belang bij chronische pijnklachten is dat de behandeling bestaat uit doelmatige zorg en mogelijk meer specialistische zorg. Mocht er geen waarneembare schade geconstateerd zijn, en er een vermoeden is van sensitisatie, kan een individuele behandeling gestart worden. Mocht een individuele behandeling niet voldoende zijn, kan er een multidisciplinaire behandeling gestart worden die zich richt op de lichamelijke, cognitieve, emotionele en sociale aspecten.
De focus wordt gelegd op onderstaande onderwerpen:
- Allereerst wordt er voorlichting en advies gegeven over omgaan met pijn.
- Pijneducatie, doorverwijzing naar fysiotherapie voor hulp bij het oppakken van activiteiten en belastbaarheid vergroten.
- Indien er sprake is van complexe problematiek (ernstige beperkingen) vindt er doorverwijzing plaats naar een gespecialiseerd multidisciplinair behandelteam.
Het is belangrijk dat de patiënt openstaat voor coaching op psychosociaal vlak dat van invloed is op de chronische klachten. Er zal gedragsverandering plaats moeten vinden in het dagelijks functioneren.
De therapeut en patiënt moeten hierbij goed samenwerken en er zal een vertrouwensband ontstaan.
De behandeling zal zich primair richten op het veranderen van gedrag en omgaan met pijn. Er wordt gekeken of de patiënt een activiteit mijdt door de pijnklachten. Patiënten die activiteiten vermijden kunnen begeleid worden in de opbouw door graded activity. Graded activity is een oefenmethode binnen de fysiotherapie waarin het stapsgewijs opvoeren van activiteiten in tijd, aantal of zwaarte centraal staat.
De fysiotherapeut richt zich op het vergroten van de belastbaarheid en een tijd-contingente opbouw in activiteiten. De behandeling zal betekenisvol ingericht worden en de waardevolle activiteiten binnen verschillende levensdomeinen zullen aangepakt worden.
Ik wil je nog een van de beste video’s op het internet laten zien die goed weergeeft wat centrale sensitisatie (onderoek pubmed) precies is.
