Fysieke klachten en het autonome zenuwstelsel
Het autonome zenuwstelsel staat niet onder invloed van de wil. Het autonome zenuwstelsel reguleert belangrijke lichaamsprocessen zoals de hartslag, lichaamstemperatuur, ademhaling, spijsvertering en zweetproductie. Dit zenuwstelsel is weer in twee delen te onderscheiden: het sympathisch en parasympatisch zenuwstelsel. Het sympathisch zenuwstelsel is actief wanneer we aan het werk zijn, wandelen, sporten etc. Oftewel alle momenten gedurende de dag waarop we in actie komen. Het zorgt ervoor dat je hartslag versnelt, je spieren aanspannen, de ademhaling sneller en dieper wordt, de bloedsomloop sneller wordt en de alertheid en reactiesnelheid vergroot worden. Deze spanning is normaal en gezond.
Wanneer we rusten en aan het herstellen zijn, bijvoorbeeld als we slapen of ontspanningsoefeningen zoals yoga doen, gaat ons parasympatisch zenuwstelsel aan het werk. Dit zorgt voor luchtwegvernauwing, verlaging van de hartslag en bloeddruk, vertering van voeding (stimulatie van de darmperistaltiek en productie van spijsverteringsenzymen), opslag van voedingsstoffen, stimulatie van ontlasting en spierontspanning.
Dus…
Wanneer we bijvoorbeeld te veel aan stress onderhevig zijn, is ons sympathisch zenuwstelsel overactief en kan het parasympatisch zenuwstelsel er niet voor zorgen dat het lichaam tot rust komt. Hierdoor kan herstel moeilijker optreden. Kortom: de balans tussen het sympathische en parasympatische zenuwstelsel wordt verstoord, met als gevolg dat we ons lichaam overbelasten (zowel mentaal als fysiek).
Deze overbelasting kan onder andere zorgen voor het ontstaan van fysieke klachten in de vorm van een afname van de belastbaarheid. Hierdoor heb je een grotere kans op ziekten, blessures, ontstekingsreacties (gewrichtsklachten) en/of triggerpoints (knopen) in de spieren. Triggerpoints zijn een veelvoorkomende oorzaak van vervelende spierklachten, denk aan spierstijfheid en spierspanning. Mentale klachten die kunnen ontstaan, zijn: overspannenheid, prikkelbaarheid, concentratieproblemen, burn-out, depressies, angststoornissen, vermoeidheid. Vaak zien we dat mensen met te veel ‘stress’ zowel mentaal als fysiek achteruitgaan, waardoor ze in een vicieuze cirkel terechtkomen.
Hoe komt het dat zoveel mensen niet meer vlot kunnen schakelen tussen ‘vechten en vluchten’ en ’tot rust komen en helen’?
De verklaring ligt bij de dorsale vagus. Wanneer we ons bijvoorbeeld in een relatie onveilig voelen, neemt de sympathicus het over en wordt het vecht- en vluchtsysteem ingeschakeld. Pas wanneer we niet kunnen vechten of vluchten, wordt de dorsale vagus ingeschakeld en treedt de ‘freeze respons’ op. Niet alleen shocktrauma, maar ook herhaalde gevoelens van onveiligheid in relaties – waarbij we niet kunnen vechten of vluchten – kunnen zorgen voor freeze activiteit. De vecht- en vluchtenergie wordt dan telkens onderdrukt en blijft dus in ons systeem zitten. Ons systeem kan dan niet meer zo vlot schakelen tussen de sympaticus en parasympaticus.
Veel mensen lijden daarom aan overactiviteit in de sympaticus (hyperactiviteit, piekeren etc.) terwijl veel andere mensen juist niet meer kunnen kiezen of tot actie kunnen komen. Alleen met een actieve ventrale vagus kun je in situaties die niet over leven en dood gaan, de automatische vecht- en vluchtreacties kalmeren. Dat wordt de ‘vagale rem’ genoemd ofwel ‘zelfregulering’. (Bron: Jan Bommerz)
Breng je nervus vagus tot rust
Wat je kunt doen om het autonome zenuwstelsel tot rust te krijgen, is het stimuleren van de nervus vagus. Dit is de langste, meest complexe zenuw in je lichaam, die het brein verbindt met je belangrijkste organen. Daarnaast speelt de nervus vagus een belangrijk rol bij het autonome zenuwstelsel. Als je de nervus vagus activeert, zet je namelijk je parasympatische zenuwstelsel aan het werk. Dit helpt je te ontspannen en kan uiteindelijk zowel je fysieke als je mentale gezondheid verbeteren en je stressbestendigheid verhogen.
Een andere belangrijke functie van de nervus vagus is de ontstekingsremmende werking. Een langdurige verlaagde activiteit van deze belangrijke zenuw kan dan ook leiden tot chronische ontstekingsreacties. Daarom kunnen we door de nervus vagus te stimuleren chronische pijnklachten verminderd of hersteld worden.
Maar hoe activeer je de nervus vagus dan? Het belangrijkste is dat je werkt aan de band tussen lichaam en geest. Middels ademhalingstraining, denk bijvoorbeeld aan de Wim Hof Methode, Buteyko-technieken, yoga en meditatie kunnen we de nervus vagus ‘herstellen’ en zo klachten voorkomen of genezen.
Hoe krijg je het autonome zenuwstelsel onder controle?
- Bewustwording
- Bewegen
- Slapen
- Ademhaling
- Gezonde voeding
Om inzicht te krijgen in je klachten raad ik je aan om mijn boek te bestellen. Hierin vertel ik alles over (chronische) pijn en hoe je dit ALTIJD kunt beïnvloeden ook zonder medicijnen!
In mijn boek ‘De oplossing voor pijn’ vertel ik hier alles over…
Maar je moet weten…
…dat (chronische) klachten niet bij iedereen hetzelfde zijn en dat vaak iedereen een andere specifieke oorzaak heeft van zijn klachten. Daarom is het van essentieel belang om snel de oorzaak te achterhalen om te voorkomen dat herstel (nog) langer gaat duren. Alleen wanneer je de oorzaak weet van je klachten kun je deze pijnklacht oplossen. Wij adviseren je daarom ook altijd je klachten te laten beoordelen door een van onze specialisten, door langs te komen of een telefonisch consult aan te vragen. Zo kunnen we je klachten direct in kaart brengen en je specifiek advies geven.
Met vriendelijke groeten,
Maikel Korbmacher
Team Fysiotherapie4all
