Wat is het placebo-effect?
Het placebo-effect is wanneer de lichamelijke of geestelijke gezondheid van een persoon lijkt te verbeteren na het nemen van een placebo- ofwel een ‘schijnbehandeling’. Dit effect verwijst naar een behandeling die echt lijkt, maar is ontworpen om geen therapeutisch voordeel te hebben. Dit kan een suikerpil zijn, een injectie met water of zout water (zoutoplossing) of zelfs een nep-chirurgische ingreep.
Het placebo-effect wordt veroorzaakt door het geloof van de persoon in het voordeel van de behandeling en hun verwachting zich beter te voelen, na het toepassen van de ‘schijnbehandeling’.
‘Onzuivere placebo’s’ zijn medicijnen die een actief effect hebben op het lichaam, maar niet op de aandoening die wordt behandeld. Ze worden vaak gebruikt in klinische onderzoeken om het echte effect van een nieuwe behandeling te begrijpen – zowel positieve voordelen als mogelijke bijwerkingen.
Wat is het nocebo-effect?
Het nocebo-effect beschrijft negatieve uitkomsten (zoals pijn of misselijkheid) die optreden omdat een persoon verwachtte ze te ervaren. Een nocebo-effect kan optreden als een persoon een echt of actief medicijn neemt, en kan ook optreden als ze een placebo krijgen.
Deze verwachting van negatieve effecten kan worden opgewekt wanneer een patiënt wordt verteld welke bijwerkingen hij kan ervaren voordat hij met de behandeling begint.
Nocebo-effecten hebben een grote impact op de klinische praktijk omdat ze de effectiviteit van behandelingen kunnen verminderen en ongewenste bijwerkingen kunnen veroorzaken of verergeren. Een trigger voor nocebo-effecten ligt vooral in de arts-patiëntcommunicatie over bijwerkingen. Informatie over bijwerkingen, evenals andere informatie die relevant is voor de besluitvorming van de patiënt, mag natuurlijk nooit worden achtergehouden. De manier waarop deze informatie wordt gecommuniceerd kan echter leiden tot negatieve verwachtingen en dus nocebo-effecten. Uit een onderzoek naar griepvaccinatie bleek dat patiënten minder bijwerkingen rapporteerden als ze werden geïnformeerd over het aantal mensen dat de vaccinatie goed verdroeg.
Welke factoren zijn van invloed op de sterkte van het placebo-effect?
Placebo- en nocebo-effecten zijn onvermijdelijk en komen bij iedereen voor. De grootte en richting van het effect is te sturen, zowel in positieve als negatieve richting. Dit gebeurt bewust of onbewust op de volgende manieren:
- De hoeveelheid. Bijvoorbeeld meerdere pillen werken beter dan één pil.
- De kleur. Blauwe pillen werken kalmerend, rode juist stimulerend.
- Alles wat gebeurt rondom het geven van de placebo, wat wordt verteld en gedaan?
- Hoe positief of negatief is de verstrekker van het middel of therapie zelf?
- Duurdere behandelingen werken beter dan goedkopere.
- Een bekend merknaam werkt positief.
- Wisselen van medicijnmerk of behandelaar.
- De hoeveelheid tijd die de behandelaar neemt om de effecten van het middel uit te leggen.
- De manier van toedienen. Een voorbeeld geven zoals: een injectie werkt beter dan een pil.
- Het lezen van de bijsluiter zorgt vaker voor meer bijwerkingen.
- Ervaringen van anderen.
- De mate van vertrouwen in de behandelaar.
Bekijk deze pagina voor meer informatie
Nocebo in de praktijk
In de praktijk zien we veel mensen die door familie, artsen of andere specialisten negatief ‘geconditioneerd’ worden. Patiënten zeggen vaak tegen me:
- ‘Ik heb bijna alles al geprobeerd en ben niks verbeterd’.
- ‘Ik heb een |chronische aandoening waardoor ik pijn heb’.
- ‘Het is aangeboren, het zit bij ons in de genen’.
- ‘Mijn pijn is er al heel lang en kan niet meer beter worden’.
- ‘De specialist zegt dat ik er mee moet leren leven’.
- ‘Ik ken iemand die hetzelfde heeft als ik’.
- ‘Ik kan echt niet zonder mijn medicatie’.
Dit zijn vaak overtuigingen die mensen gehoord hebben, waardoor ze zichzelf eigenlijk nog ‘zieker’ maken en het herstel enorm wordt beïnvloed. Wanneer je tegen jezelf zegt: ‘ik moet er mee leren leven’, dan is de overtuiging zo sterkt dat het vaak ook werkelijkheid wordt.
De Pijn Reset Methode
In onze online programma’s (Pijn Reset Methode) gaan we mensen middels het 6 domeinenmodel begeleiden naar herstel. Door breinsturing, mind-set coaching en advies en coaching op ademhaling, slaap, voeding, stress, beweging en het immuunsysteem gaan we het zelf herstellend vermogen van het lichaam activeren.
