Gebroken Heup Protocol

Er zijn veel verschillende breuken van de heup mogelijk, de meest voorkomende breuken zijn: collumfractuur, petrochantairefractuur en subtrochantairefractuur. De collumfractuur ligt binnen het heupkapsel, hierdoor kan de bloedvoorziening van de afgebroken heup kop in gevaar komen en loopt dan het risico op afsterven (zie afbeelding 1). De petrochantairefractuur bestaat vaak uit meerdere delen en is daardoor minder stabiel en minder stevig (zie afbeelding 2). De subtrochantairefractuur is vaak onder de verdikking van de heup kop en is instabieler en vraagt vaak om een uitgebreidere behandeling (zie afbeelding 3).

Een gezonde heup bestaat uit een heup kop, heup kom en pezen; dit verder ondersteund door spieren. Wanneer alles goed samenwerkt kan de heup veel krachten aan, krachten die we er zelf op uit oefenen en externe krachten die erop uitgeoefend worden. Een van de bovenstaande breuken kan optreden, wanneer er een externe kracht of een interne kracht te veel is geworden. Verminderd sturen van de pezen, verminderde botdichtheid of minder spierkracht kunnen hieraan bij dragen.

Het komt vaak door een explosief trauma moment, een val van een grote hoogte of een sprong waarbij je verkeerd land. Lees ook meer over pijn in de lies.

Behandeling van een gebroken heup

De verschillende heupbreuken worden op verschillende manieren behandeld, het wordt wel altijd door middel van een operatie gedaan en daarna onder begeleiding van de fysiotherapeut de revalidatie. Bij een collumfractuur zal er meestal voor een drie schroeven of een volledige heupprothese gekozen worden (zie afbeeldingen 4 A en B). Bij een petrochantairefractuur wordt er voor een dynamische heupschroef gekozen (zie afbeelding 4 C). Bij een subtrochantairefractuur wordt er voor een gammanail gekozen (zie afbeelding 4 D).

Voorbereiding op de operatie

Er wordt samen met de orthopeed doorgenomen of er over gegaan wordt op een operatie, hoe matig de conditie ook is er zal bij een breuk altijd voor een operatie gekozen worden om te stabiliseren. Voor de operatie worden er nog verschillende onderzoeken gedaan. Naarmate iemand ouders is of al kwalen heeft zullen de onderzoeken uitgebreider worden. Het gaat dan om een ECG (hartfilmpje).

Er is ook een kans dat u nog onderzocht wordt door een internist, cardioloog of een longarts. De anesthesist doet nog eigen onderzoek voor de operatie om te kijken of er niet eerst andere dingen behandeld moeten worden voor de operatie door mag gaan. Daarna bespreekt de anesthesist nog met u of het een volledige narcose wordt of een ruggenprik met een roesje. Wanneer alles goed genoeg is dat de operatie door kan gaan zal de anesthesiemedewerker u naar de voorbereidingskamer brengen daar wordt een infuus aangelegd en wordt u onder narcose gebracht of krijgt u de ruggenprik met roesje.

De operatie

De operatie vindt meestal binnen 48 uur plaats. De operatie duurt gemiddeld 1 uur tot 1,5 uur wanneer er een volledige heupprothese geplaatst moet worden. Verder kan het dus mogelijk zijn dat de heup gestabiliseerd wordt door middel van 3 schroeven van de zijkant/onderkant van de heup kop verdikking de heup kop in te boren bij een collumfractuur. De dynamische heupschroef boren ze van de zijkant/onderkant van de heup kop verdikking, de heup kop in; met een plaatje en twee schroeven over het bovenbeen bij een petrochantairefractuur. De Gammanail wordt geplaatst door een pen in het bovenbeen te slaan en daarna vanaf de zijkant/onderkant van de heup kop verdikking een schroef de heup kop in te boren.

Na de operatie

Gaat u naar de uitslaapkamer, daar wordt u gecontroleerd door middel van de bewakingsapparatuur. De verpleegkundig specialiste zorgt ervoor dat u rustig bijkomt. Zodra u weer voldoende wakker bent en de conditie stabiel is, wordt u terug naar de afdeling gereden. De eerste dag wordt u nog veel geholpen, maar het is belangrijk dat u dan ook al veel zelf gaat doen; want u bent niet ziek en uw gebroken heup is hersteld. De eerste dag wordt er ook bloed geprikt om te kijken of u tijdens de operatie niet te veel bloed bent verloren. U wordt gevraagd kleren mee te nemen voor dag twee, zodat u zich kunt aankleden.

Fysiotherapie in de klinische fase

Direct na de operatie wordt er door de fysiotherapeut gestart met oefeningen voor de enkel en de knie op bed. 4 uur na de operatie gaat de fysiotherapeut met u rustig zitten en proberen te staan en al wat pasjes te maken. De tweede dag na de operatie gaat de fysiotherapeut met u lopen met loophulpmiddel en oefeningen doornemen in hetzelfde traject als de nieuwe heupprothese. De tweede dag leert u ook traplopen met loophulpmiddel en wordt u met ontslag gestuurd, als u voldoet aan de ontslag criteria.

Ontslag

Zodra u aan de volgende voorwaarden voldoet, kunt u weer naar huis:

• Geen medisch inhoudelijke bezwaren.
• U kunt zelfstandig lopen met loophulpmiddel.
• U kunt zelfstandig in en uit bed.
• U kunt zelfstandig van en naar het toilet.
• U kunt traplopen.

Eventuele complicaties / mogelijke problemen

• Infectie
• Beenlengteverschil
• Trombose
• Delier
• Blaasontsteking
• Longontsteking
• Overvulling

Controle

U wordt op controle verwacht bij de orthopeed 2 weken na de operatie en 6 weken na de operatie. De daar op volgende keren bespreek je dan met de orthopeed.

Oefeningen bij revalidatie na deze operatie (Gebroken Heup)

“Belangrijk is te vermelden dat oefeningen altijd op maat afgestemd worden met uw fysiotherapeut. Het is erg afhankelijk van de mate van uw herstel, en mogelijke complicaties tijdens uw herstel, of bepaalde oefeningen bij uw traject van toepassing zijn. BEPAAL NOOIT ZELF IN WELKE FASE U ZIT, EN WELKE OEFENINGEN U MAG GAAN DOEN. DIT IS HET WERK VAN UW FYSIOTHERAPEUT”

De eerstelijns revalidatie wordt per situatie en per leeftijd bekeken door de fysiotherapeut, vaak komt het traject overeen met het revalidatie traject van een nieuwe heupprothese. Kan hiervan afwijken, dat het sneller kan gaan of langzamer.

Fase 1: 0-4 weken na de operatie (postoperatief)

• Looptraining met hulpmiddelen (krukken, rollator), minimaal gedurende 2 weken. Daarna krukken/rollator afbouwen op geleide spierkracht, mobiliteit en coördinatie.
• Optimaliseren van mobiliteit (streven mobiliteit 10 ̊extensie en 100 ̊ flexie na 4 weken).
• Starten met half belaste en evt. belaste oefeningen in gesloten keten op geleide van de pijn.
• Starten met stabiliteit en coördinatie oefeningen half belast opbouwen naar belast op geleide van de pijn
• Controle fietsen op hometrainer
  • Buiten fietsen en autorijden als patiënt zonder krukken kan lopen, mits voldoende kracht, stabiliteit en coördinatie aanwezig zijn.

Groene vlaggen voor overgang naar fase 2

• Geen overmatige pijn in de lies. NPRS < 4
• Goede wondheling
• Goed kunnen belasten

Fase 2: 4-8 weken na de operatie (postoperatief)

• Optimaliseren mobiliteit (streven 15 ̊extensie en 120-130 ̊ flexie).
• Afbouwen krukken en optimaliseren looppatroon.
• Oefentherapie uitbreiden met belaste oefeningen (statisch en dynamisch in gesloten keten). Geen krachtapparatuur en geen SLR (CAVE psoaspees).
• Continueren stabiliteit en coördinatie oefeningen belast.
• Krachtoefeningen heup- en rompmusculatuur.

Groene vlaggen voor overgang naar fase 3

• Geen liespijn na belasting
• Mobiliteit heup minimaal 100 ̊/0/10 ̊
• Belast kunnen lopen zonder krukken
• Stabiliteit in orde

Fase 3: >8 weken na de operatie (postoperatief)

• Functionele ROM.
• Uitbreiden oefentherapie in gesloten en open keten.
• Loop- en uitstapvormen in diverse richtingen.
• Duurtraining: vergroten loopafstand.
• ADL en/of arbeidsgerichte training

Volledig herstel van kracht en uithoudingsvermogen kan een half jaar tot een jaar duren. Hiervoor is echter geen fysiotherapeutische begeleiding nodig maar dient vooral door de patiënt zelf te gebeuren met veel lopen, fietsen en andere bewegingsvormen.

Bekijk hier een ander artikel over de gebroken heup