Wat is clusterhoofdpijn?
Clusterhoofdpijn (CH) wordt ook wel Neuralgie van Horton genoemd. Clusterhoofdpijn komt niet vaak voor bij de bevolking, maar geeft hevige hoofdpijnaanvallen. De pijn wordt beschreven als zeer extreem en deze vorm van hoofdpijn is daarmee ook de meest pijnlijke en ernstige vorm van hoofdpijn. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen episodische en chronische clusterhoofdpijn. Bij de episodische vorm is er sprake van pijnvrije periodes, bij de chronische vorm is er geen of slechts een zeer korte pijnvrije periode.Clusterhoofdpijn is
Hoe ontstaat clusterhoofdpijn?
Het is nog niet duidelijk waardoor clusterhoofdpijn veroorzaakt wordt. Men vermoedt dat het te maken heeft met een afwijking van een bepaald gedeelte van de hersenen: de hypothalamus. Aanvallen van clusterhoofdpijn vinden vaak op vaste momenten plaatst. Ook is bekend van een aantal factoren dat ze mogelijk de clusterhoofdpijn op kunnen wekken. Voorbeelden van deze factoren zijn: kou, smaakversterkers, alcohol en ijle lucht. Ook jetlags en korte slaapjes kunnen factoren zijn die een rol spelen. Deze triggers kunnen mogelijk tijdens een aanvalsperiode clusterhoofdpijn uitlokken. Echter, als men zich niet in een cluster van aanvallen bevindt, zullen de triggers in principe ook geen aanval uitlokken.
Verder is er niet aangetoond dat bijvoorbeeld voeding en stress clusterhoofdpijn kunnen veroorzaken en tot mogelijke uitlokkende factoren behoren. Wel kan stress een gevolg zijn van aanvallen, als men bijvoorbeeld meer stress voelt om een nieuwe aanval te krijgen.
Tekens & symptomen
Er zijn verschillende symptomen die kenmerkend zijn voor een aanval van clusterhoofdpijn waarbij de pijn plotseling verschijnt.
- Een symptoom is dat het plotseling en in de vorm van aanvallen (clusters) op komt zetten. Dit is meteen het grootste verschil met migraine. Aanvallen van migraine voelt men namelijk aankomen.
- De aanvallen van clusterhoofdpijn kunnen meerdere keren per dag voorkomen en kunnen erg verschillen in duur. De aanvallen komen meestal wel op hetzelfde tijdstip van de dag voor.
- De pijn die men voelt, wordt beschreven als een eigenlijk ondraaglijke pijn. Het is een extreme, snijdende en stekende pijn aan de zijkant van het hoofd, waarbij het kan voelen of het oog eruit gedrukt wordt. De pijn kan uitstralen naar de nek, het gebied rondom de ogen en oren en de kaak.
- Daarnaast kan men andere symptomen hebben, zoals een zwetend voorhoofd, een hangend ooglid of een vernauwde pupil, aan de zijde van het hoofd waar de hoofdpijn zit.
- Ook kan men aan de kant waar de pijn zit kan men last hebben van een tranend oog of rood oog. En van een loopneus of juist verstopte neus.
- Verder kan men een onrustig gevoel ervaren en niet kunnen doorgaan waarmee men bezig was.
Symptomen die niet bij clusterhoofdpijn horen zijn overgeven en misselijkheid.
Aanvallen van clusterhoofdpijn
Clusterhoofdpijn gaat gepaard met aanvallen. Deze kunnen tussen de 15 minuten en 3 uur duren. Een aanval van clusterhoofdpijn kan gedurende een cluster tot wel 8x per dag voorkomen, of 1x per 2 dagen. Dit verschilt per patient. En bij clusterhoofdpijn komen de aanvallen meestal rond dezelfde tijd voor, bijvoorbeeld gedurende de nacht. De periode met aanvallen kan weken tot maanden duren, waarna ze in veel gevallen daarna een tijd wegblijven. Mensen hebben vaak 1 tot 2 cluster perioden per jaar, bijvoorbeeld in de lente en de herfst. Dit is voor de episodische vorm. Bij de chronische vorm kent de patiënt dagelijkse hoofdpijnen die het hele jaar door kunnen optreden.
Diagnose chronische clusterhoofdpijn
Voor een adequate behandeling van clusterhoofdpijn is een juiste diagnose belangrijk. Deze kan bijvoorbeeld de huisarts stellen. Na een eerste aanval kan men door de huisarts naar een neuroloog doorgestuurd worden. Na de diagnose en eerste aanval kan men volgende aanvallen vaak zelf herkennen.
Om de diagnose goed te kunnen vaststellen kan men gevraagd worden een hoofdpijndagboek bij te houden. Dit kan helpen om te bepalen welk type hoofdpijn er ervaren wordt.
Behandeling van ondraaglijke pijn
De aanvallen zijn extreem pijnlijk en men probeert deze dus zo veel mogelijk te onderdrukken. Een behandeling van clusterhoofdpijn bestaat uit het verminderen van het aantal aanvallen. Daarnaast zijn er ook aanvalsbehandelingen, deze zijn gericht op het afbreken van een aanval. Naast het verminderen van de aanvallen, behoort ook het verbeteren van het functioneren en het hanteerbaar maken van de aanvallen tot het behandeldoel.
Aanvalsbehandeling met zuurstof
Een effectieve manier voor het afbreken van een hoofdpijnaanval is door het inademen van zuurstof. Er zijn eigenlijk geen bijwerkingen bij deze behandeling, alleen is het format en gewicht van de zuurstofcilinders mogelijk onhandig. In het ziekenhuis kan met een zuurstofbehandeling krijgen. En voor onderweg zijn er bijvoorbeeld kleine formaten zuurstofcilinders verkrijgbaar.
Behandeling met medicijnen
Een andere effectieve behandeling voor het afbreken van een aanval van clusterhoofdpijn is met een injectie met sumatriptan. Doordat dit medicijn met een injectie wordt toegediend, zal het sneller werken dan bijvoorbeeld pillen die geslikt moeten worden. Een nadeel van dit medicijn is dat je het maximaal 2x per 24 uur mag gebruiken. Dus als patiënten meerdere aanvallen per dag hebben, kan eigenlijk niet elke aanval met de injectie behandeld worden.
Triggerpoints en clusterhoofdpijn
Aanvallen kunnen in veel gevallen ook de oorzaak zijn van triggerponts in spieren. Dry-needling therapie (een vorm van triggerpointtherapie) kan in veel gevallen de klachten wegnemen of verminderen.
Aanval voorkomen
Een preventieve behandeling is erop gericht om het aantal aanvallen te verminderen, evenals de duur en hevigheid ervan. Hiervoor kan een medicijn geslikt worden. Er zijn medicijnen die de kans op een aanval verkleinen. Dit kan met de specialist besproken worden.
Wat zelf doen om clusterhoofdpijn aanval te voorkomen
Wanneer men in een cluster van aanvallen zit, is er een aantal zaken om rekening mee te houden. Dit kan een nieuwe aanval helpen voorkomen. Zo wordt aangeraden om geen alcohol te drinken en geen hartmedicijnen met nitraten te slikken. Ook reizen met het vliegtuig of wandelingen door de (hoge) bergen maken zijn activiteiten om te vermijden tijdens hoofdpijnaanvallen. Mogelijke factoren die clusterhoofdpijn uitlokken zijn: alcohol, kou, weinig zuurstof en bepaalde smaakversterkers.
Wanneer moet je een huisarts bezoeken?
Het is belangrijk dat je naar de dokter gaat wanneer je voor het eerst een clusterhoofdpijnaanval hebt. Je wordt van voor verder onderzoek verwezen naar een neuroloog in het ziekenhuis. Zij helpen jouw met een behandelplan en medicijnen.
Clusterhoofdpijn en de fysiotherapeut
Helaas is clusterhoofdpijn niet te genezen, dit in tegenstelling tot menig andere aandoening. Een fysiotherapeut kan na de diagnose van clusterhoofdpijn wel met een preventieve behandeling helpen. Mobiliserende technieken kunnen gebruikt worden om ruimte voor zenuwen en bloedvaten te maken in bijvoorbeeld de nek. Ook kunnen houdingscorrecties worden uitgevoerd om klachten te helpen verminderen.
Wil jij meer weten of clusterhoofdpijn? Bekijk hier een onderzoek over clusterhoofdpijn.
