Een elleboog dislocatie (uit de kom) is letsel dat wordt gekarakteriseerd door schade en scheuring van bindweefsel rondom het ellebooggewricht. Personen met een geluxeerde elleboog hebben direct medische hup nodig. In sommige gevallen kunnen de bloedvaten schade oplopen door de dislocatie! Het kan zeer verschillen hoelang herstel van deze aandoening duurt. Het kan een aantal weken duren, maar ook een aantal maanden. Dit is afhankelijk van de persoon en de ernst van de dislocatie.
(Ook bekent als: Elleboog luxatie, Elleboog uit de kom)
Wat is elleboog dislocatie?
Een gedisloceerde elleboog (uit de kom) is letsel dat wordt gekarakteriseerd door schade en scheuring van bindweefsel rondom het ellebooggewricht. Ook treedt er een verplaatsing op van de botten die het ellebooggewricht vormen, zodat deze zich niet langer naast elkaar bevinden. Een elleboog dislocatie kan een zeer ernstig elleboogletsel vormen.
De voorarm bestaat uit twee lange botten: de ellepijp en het spaakbeen. Deze zijn naast elkaar gesitueerd en vormen samen met het bot van de bovenarm het ellebooggewricht. Het ellebooggewricht wordt omsloten door sterk bindweefsel, genaamd het gewrichtskapsel en verschillende ligamenten(banden). Deze structuren zorgen samen met verschillende spieren voor extra gewrichtsstabiliteit.
Tijdens bepaalde bewegingen van de elleboog, komen er grote krachten op het kapsel van de elleboog te staan. Wanneer dit overmatig gebeurd en meer is dan wat de elleboog aankan, kan het bindweefsel(kapsel en banden) scheuren. Indien de krachten op het ellebooggewricht ook groter zijn dan dat de spieren aankunnen, kan dit leiden tot een verplaatsing. In dat geval zullen de botten die samen het ellebooggewricht vormen, zich uit hun normale positie verplaatsen en kunnen we spreken van een gedisloceerde/geluxeerde elleboog.
Gezien er een grote kracht nodig is om een elleboog dislocatie te veroorzaken, gaat dit letsel vaak gepaard met andere letsels. Deze andere letsel kunnen zijn: polsletsel, elleboog of voorarm breuk, ligament(banden)- of spierscheuren en kraakbeen- of zenuwschade. Soms kan er zelfs een samendrukking van bloedvat ontstaan, wat ernstige gevolgen kan hebben indien dit niet snel verholpen wordt.
Wat zijn de oorzaken?
Een elleboog dislocatie wordt meestal veroorzaakt door een trauma waarbij de elleboog botten uitelkaar worden geduwd. Dit kan zich voordoen bij contactsporten (rugby, voetbal) of bij een val op een uitgestrekte arm (voornamelijk bij een val van hoogte of op snelheid).
Welke factoren kunnen bijdrage tot het ontwikkelen van deze blessure?
Er zijn verschillende factoren die personen gevoelig maken voor het oplopen van een elleboog luxatie. Deze factoren worden door de fysiotherapeut vastgesteld en gecorrigeerd. Sommige factoren kunnen zijn:
- Blessuregeschiedenis van elleboog dislocaties of elleboog instabiliteit
- Inadequate revalidatie na een eerdere elleboog luxatie
- Verkeerde trainingstechnieken
- Elleboog zwakte
- Hyperlaxiteit/hypermobiel ellebooggewricht
- Het doen aan Sporten of activiteiten die een groot risico op elleboog luxatie geven
Wat zijn tekens & symptomen van een elleboog dislocatie?
Personen met een elleboog dislocatie ervaren meestal plotse ernstige pijn op het moment van het trauma. De pijn is meestal zo intens dat de persoon niet onmiddellijk kan doorgaan met zijn activiteit en zijn arm het liefst tegen zijn lichaam klemt om de elleboog te beschermen. De pijn wordt meestal gevoeld in de elleboogregio, maar kan soms ook uitstralen naar de arm, voorarm, hand of vingers.
Personen met een elleboog dislocatie ervaren vaak een gevoel van ‘uit de kom gaan’ op het moment van het trauma. Zwelling en zichtbare veranderingen van vorm van het ellebooggewricht, kunnen worden waargenomen wanneer beide armen met elkaar worden vergeleken. Ook kan er naar verloop van tijd een blauwe plek zichtbaar worden. Pijn neemt meestal toe wanneer er geduwd wordt op de aangedane elleboog.
Verlies van de volledige buiging en strekking van de elleboog treedt meestal op en wordt de opvolgende dagen erger wanneer de zwelling toeneemt. Soms ervaart de persoon een prikkend(spelden en naalden) of verdoofd gevoel in de elleboog, voorarm, hand of vingers. Ook kan in sommige gevallen de persoon het gevoel hebben dat de polsslag in de voorarm, pols of hand afwezig is. Deze afwezigheid kan veroorzaakt worden door schade aan bloedvaten en is ernstig. Indien de persoon dit ervaart, dient hij onmiddellijk medische hulp in te schakelen.
Nadat een elleboog dislocatie weer wordt teruggezet(relocatie) door een sportarts of orthopeed kan een persoon een gevoel van zwakte, stijfheid en pijn in de elleboog ervaren. Bij bepaalde bewegingen kan de pijn scherper worden. De meeste symptomen/tekens verdwijnen na een gepaste revalidatie. Echter, gezien het feit dat dit letsel zeer ernstig kan zijn, kan een persoon met een gedisloceerde elleboog langdurige problemen ervaren. Deze kunnen zijn: elleboogstijfheid, zwakte en een gevoel van dreigende dislocatie/luxatie van de elleboog wanneer deze in een bepaalde positie wordt geplaatst.
Hoe wordt de diagnose van een elleboog dislocatie gesteld?
Meestal is een anamnese (het typische verhaal dat de patiënt verteld over zijn klacht) in combinatie met een klinisch onderzoek van de fysiotherapeut, voldoende om tot de diagnose te komen. Verdere onderzoek zoals een MRI scan, botscan of CT scan kan bijdrage aan het stellen van de diagnose en het vaststellen van de ernst van de letsel. Ook kan er een RX scan worden uitgevoerd nadat de elleboog is teruggezet(relocatie) door de sportarts of orthopeed.
Hoe wordt een elleboog dislocatie behandeld?
Personen met een geluxeerde elleboog hebben direct medische hup nodig. In sommige gevallen kunnen de bloedvaten schade oplopen door de dislocatie. Dit kan ernstige gevolgen hebben indien dit niet onmiddellijk wordt verholpen. Als de polsslag afwezig is in de onderarm, is onmiddellijke relocatie(terugzetten) van het ellebooggewricht vereist om de compressie van de bloedvaten te verminderen en bloedstroom naar de voorarm en de hand weer te herstellen. Indien de polsslag na de relocatie nog steeds afwezig is, is onmiddellijke chirurgische interventie noodzakelijk.
Personen zonder compressie van de bloedvaten, worden gewoonlijk onderzocht met een behulp van een RX scan. Zo worden botbreuken uitgesloten voordat het ellebooggewricht wordt teruggezet(relocatie). Na de RX scan kan een (sport)arts of orthopeed een ‘relocatie’ van het ellebooggewricht uitvoeren. Hierbij worden de elleboogbotten teruggezet in hun normale positie. De relocatie moet NIET door de patiënt zelf worden uitgevoerd. Als een relocatie niet correct wordt uitgevoerd loopt de patiënt het risico om andere structuren rond de elleboog te beschadigen, zoals: zenuwen, bloedvaten, bot, ligamenten(banden) en kraakbeen.
Een bezoek aan een orthopeed is essentieel om een optimaal behandelplan op te stellen, voornamelijk in de gevallen waarbij er met de dislocatie breuken zijn opgetreden. Behandeling kan bestaan uit: verplaatste botstukken terugzetten, immobilisatie, brace of mitella of een operatie. De orthopeed zal beslissen wat de gepaste behandeling zal zijn, op basis van de ernst van het letsel en andere geassocieerde letsels(zoals: breuken, bloedvatschade).
Na het terugzetten van de elleboog dislocatie en de behandeling van de geassocieerde letsels(breuken, bloedvaten), zullen alle patiënten een intensief fysiotherapeutisch revalidatieprogramma ondergaan.
Het succes van het behandelen van een elleboog dislocatie is sterk bepaald door de samenwerking met de patiënt. Behandeling bevat meestal vroege mobilisatie oefeningen, die worden begeleidt door de orthopeed en de fysiotherapeut om stijfheid en zwakte te voorkomen.
Fysiotherapeutische behandeling en gepaste revalidatie kan beginnen wanneer de orthopeed hier groenlicht voor geeft. Eén van de belangrijkste componenten van de revalidatie is dat de patiënt de arm genoeg laat rusten nadat hij activiteiten heeft uitgevoerd die de pijn doen toenemen (soms is een mitella of elleboog brace vereist).
Activiteiten die de elleboog zwaar belasten, zoals: tillen, liggen op de elleboog, duw- of trekactiviteiten moeten worden vermeden. Indien de arm meer rust krijgt, kan het lichaam het helingsproces inzetten. Wanneer de patiënt de activiteiten pijnvrij kan uitvoeren, mag de belasting gradueel worden opgevoerd zonder dat de symptomen toenemen, zodat de patiënt langzaam kan terugkeren naar zijn oorspronkelijke dagelijkse activiteiten. Deze terugkeer kan weken tot maanden in beslag nemen, afhankelijk van de ernst van het letsel.
Het negeren van symptomen/klachten kan voor meer schade zorgen en het herstelproces vertragen of zelfs tegenwerken.
Personen met een elleboog dislocatie hebben meestal veel profijt van het volgen van het R.I.C.E principe. Het R.I.C.E staat voor Relatieve rust, Ijs/koelen, Compressie/druk, Elevatie/hoogstand van de arm. Dit principe is effectief in de startfase van de aandoening(de eerste 72 uur) of wanneer er inflammatoire tekens aanwezig zijn. Deze inflammatoire tekens kunnen zijn: roodheid, warmte, zwelling en ochtendpijn of pijn bij rust.
Indien er een activiteit is uitgevoerd die erg belastend is geweest voor elleboog, kan men rust nemen, ijs op de elleboog leggen, een compressie bandage aanleggen en de elleboog hoger dan de schouder laten rusten. Hitte, alcohol en massage dienen de 1e 72 uur of bij de aanwezigheid van inflammatoire tekens vermeden te worden. Anti-inflammatoire/ontstekingsremmende medicatie kan het helingsproces bevorderen, door de pijn en zwelling te verminderen die gepaard gaat met de inflammatie.
Personen met deze aandoening krijgen tijdens de fysiotherapeutische behandeling, flexibiliteit- en krachtoefeningen voor optimaal herstel. Dit is belangrijk omdat de weke delen(spieren) flexibiliteit en kracht snel verloren gaat bij inactiviteit. De fysiotherapeut geeft advies en sturing in welke oefeningen het best zijn voor de patiënt.
Manuele ‘hands-on’ fysiotherapeutische behandelingen zoals massage, gewrichtsmobilisatie, dry-needling, stretching, easytaping, medical taping en elektrotherapie kunnen bijdrage aan het vergroten van de bewegingsbaan en functie van de elleboog. Tijdens de laatste fasen van de revalidatie kan een graduele opbouw van activiteiten en een begeleide terugkeer naar sport worden ingezet. Ook kan de fysiotherapeut in sommige gevallen adviseren bij bepaalde contactsporten, zoals voetbal en rugby, de elleboog te ondersteunen met tape of een brace.
Welke fysiotherapeutische behandeling wordt er toegepast voor een elleboog dislocatie?
Fysiotherapeutische behandeling van dit letsel is noodzakelijk voor een snel herstelproces, optimale uitkomst en om de kans op het opnieuw optreden van het letsel te verminderen. De fysiotherapeutische behandeling kan bestaan uit:
- Weke delen massage (soft-tissue)
- Elektrotherapie (bijv. Ultrasound)
- Triggerpointtherapie
- Dry Needling therapie
- Medical taping of Easytaping
- Elleboog brace
- Gewricht mobilisatie
- Ijs of warmte therapie
- Progressieve oefeningen om flexibiliteit, kracht en houding te bevorderen
- Advies
- Training en activiteit aanpassingen
- Hydrotherapie
Welke andere behandelingen bestaat er?
Indien de fysiotherapeutische behandeling niet aanslaat kan de fysiotherapeut in overleg, uw huisarts contacteren om zo de verdere richting van de behandeling te bepalen. Dit kan verder onderzoek inhouden, zoals: Röntgenfoto’s, botscan, CT scans of een MRI. Of een ander soort behandeling, zoals: medicatie, corticosteroïden injectie of verwijzing naar een gespecialiseerde arts. Chirurgische interventie kan aangewezen zijn om het gescheurde bindweefsel(kapsel en banden) te herstellen of om andere geassocieerde letsels te behandelen(zoals breuken).
Wat is de prognose van een elleboog dislocatie?
Veel personen met een geluxeerde elleboog genezen goed met adequate fysiotherapie en zijn binnen een aantal weken tot een aantal maanden terug op hun oorspronkelijke (activiteiten)niveau. Een elleboog luxatie kan echter, afhankelijk van de ernst van het letsel en de geassocieerde schade ook langdurige klachten geven. De klacht die het vaakst aanwezig blijft is een verminderde bewegingsuitslag van de elleboog(voornamelijk de elleboog strekking).
Ook zien we dat personen die ooit dit letsel hebben gehad, een grotere kans hebben om opnieuw eenzelfde letsel op te lopen. Indien personen voor de tweede keer deze blessure oplopen, kan een operatie nodig zijn om de elleboog stabiliteit te verhogen. Na deze operatie volgt er vaak een uitgebreid revalidatieprogramma van een aantal maanden.
Personen met deze blessure, die geassocieerde schade hebben aan kraakbeen, bot, spier, zenuwen en bloedvaten hebben vaak een langer durende revalidatie nodig om optimaal herstel te bereiken.
Welke oefeningen kan ik doen?
De fysiotherapeut zal de oefeningen selecteren en deze duidelijk uitleggen. De oefeningen worden meestal 3x per dag uitgevoerd en mogen geen toename in de klachten veroorzaken. Mogelijke oefeningen kunnen zijn:
Elleboog buiging en strekking
Sta recht op, buig en strek de arm(in de mate waarin dit pijnvrij kan) langs het lichaam. Zorg dat er niet meer dan een milde tot middelmatige stretch op de elleboog komt te staan. Voer dit 10x uit, zonder toename van klachten(zoals pijn).
De tennisbal squeeze
Houd een tennisbal in de hand. Strek de elleboog en knijp zo hard mogelijk in de tennisbal, zonder dat de pijn ten hoogte van de elleboog toeneemt. Houd dit 5 seconden aan en herhaal dit 10 keer.
Onderarm rotatie
Sta recht op en buig de elleboog in een hoek van 90 graden naast het lichaam zodat de hand naar voren wijs. Draai langzaam de handpalm naar beneden, zover dit pijnvrij gaat. Zorg dat u een mild tot middelmatige stretch voelt. Herhaal dit 10 keer zonder een toename van klachten(zoals pijn).
Bekijk hier een onderzoek over elleboog dislocatie.
