Sinds ik zelf ervaring heb met pijn, kijk ik meer naar het bio psychosociaal model. Hierbij is pijn een complex proces, waarbij niet alleen lichamelijke en psychische factoren een rol spelen maar ook persoonskenmerken zoals zorgzaamheid, pessimisme, perfectionisme, de beste willen zijn. Daarnaast zijn er externe factoren als relaties, opvoeding en gezinssituatie.
Fysiologie van pijn, vroeger en nu…
De benadering van pijn is in de afgelopen jaren verder ontwikkeld. Vroeger kregen mensen vaak een spalk om pijn te verlichten. We gaven dus input aan het been door rust. Of mensen kregen vaak het advies: ‘houd maar 3 weken rust, leg je been omhoog, dan gaat het vanzelf over’. Tegenwoordig gaan we heel anders om met pijn. Nu zeggen we dat het adviseren van een spalk een bevestiging is van de pijn en het dus ook bijdraagt aan de pijn. Dit is een input aan het brein. Vooral bij chronische pijn is pijn loos alarm en dysfunctioneel, waardoor je juist moet blijven bewegen. We geven dus in het heden juist input aan het been door te bewegen.
Je brein beschermt…
In ons lijf hebben we ontvangers. Een ontvanger stuurt de prikkel via bedrading naar het ruggenmerg en vanuit hier wordt het doorgeschakeld naar ons brein. Stel we hebben een sneetje in onze vinger; de prikkel wordt gestuurd, via de bedrading naar het ruggenmerg en gaat vervolgens naar het brein. Je brein gaat het analyseren en vraagt zich af of er gevaar is. Moeten de alarmbellen afgaan of niet? Vanuit het brein wordt de boodschap teruggebracht naar de ontvangers en die registreren uiteindelijk of er wel of geen sprake is van pijn.
Wat belangrijk is om te weten, is dat we bepaalde ontvangers hebben voor druk, temperatuur en chemische stoffen. Er zijn dus géén ontvangers voor pijn, noch specifieke banen die voor pijn zorgen.
Voorbeeld:
Misschien herken je het wel: je bent aan het koken, let heel even niet op en raakt per ongeluk die hete kookpit aan. Vaak trek je dan al heel snel terug en zeg je ‘‘au’’. Echter, wanneer je reëel naar de pijn kijkt, valt de pijn eigenlijk wel mee of ís er helemaal geen pijn.
Je brein heeft je dus beschermd voor schade. Hij merkt gevaar op, mogelijk uit ervaringen uit het verleden, en trekt daarom je hand terug. Je hebt dus geen weefselschade en tóch heb je even een pijnlijk gevoel gehad. Uiteindelijk heeft jouw brein (meer) schade voorkomen. Als je brein dit dus niet zou doen, zou je wél een grote blaar hebben gehad of misschien nog erger. Dit is hoe het mechanisme van het brein werkt.
Synapsen & schakelstations
De synapsen zijn de schakels in het ruggenmerg. Hier vindt de overdracht van informatie plaats. Het zijn de boodschappers die de informatie doorgeven vanuit de weefsels. Bij het doorgeven van de informatie vanuit de synapsen komen veel verschillende stoffen kijken, zoals chemische stoffen die de prikkels versterken, maar ook pijn dempende stoffen, zoals het hormoon endorfine. Die synapsen zijn dus belangrijke schakelstations om pijn juist te verminderen of waardoor pijn ook versterkt kan worden. Hier kunnen we dus zelf invloed op uitoefenen.
Je hersenen
De prikkels komen dus binnen vanuit de weefsels, via het ruggenmerg en vervolgens worden zij doorgestuurd naar de hersenen. Je hersenen bepalen uiteindelijk of iets pijn doet of juist niet. Je hersenen kunnen echter ook de verkeerde conclusie trekken. Een mooi voorbeeld is wanneer mensen last hebben van fantoompijn. Ze hebben bijvoorbeeld geen onderbeen meer, maar toch voelen ze pijn in dat been. Hoe kun je dit verklaren? Is er sprake van weefselschade?
Er is een onderzoek gedaan waarbij een grote groep mensen hun handen zo lang mogelijk in koud water moest houden. De ene helft van de groep moest tijdens de opdracht naar een rood lichtje kijken, terwijl de andere helft werd gevraagd naar een groen lichtje te kijken. Het resultaat was dat de mensen die naar het groene lichtje keken, het aantoonbaar veel langer konden volhouden. Hieruit blijkt dus weer dat je brein voor een groot deel bepaalt óf en hoeveel pijn je ervaart. Zo zie je maar dat je brein jou ontzettend voor de gek kan houden en er daarom in het brein veel winst is te behalen.
Bij acute pijn (weefselschade), heb je dus pijn door de weefselschade. Wanneer die pijn heel lang aanhoudt en er ontstaat chronische pijn, dan kan jouw brein dus verkeerde conclusies trekken. De meeste mensen die ik in de praktijk zie met chronische pijn, zijn alleen maar op zoek naar bevestiging dat er ergens iets ‘kapot’ moet zijn. Zij gaan dus naar specialisten en krijgen allerlei onderzoeken, maar vaak zonder resultaat. Óf ze vinden misschien wel iets (artrose, hernia), maar dan blijkt dit helemaal niet de oorzaak van de pijn. Ik snap dat dit gebeurt, ik deed dit immers zelf vroeger ook, maar ik wil je behoeden voor alle negatieve energie. Neem het verhaal daarom van me aan en neem de regie zelf in handen.
Dus wat kunnen we zeggen over pijn…
- Pijn is een ‘normale’ beschermingsreactie op iets wat als gevaarlijk of bedreigend wordt ervaren.
- Het wel of niet ontstaan van pijn wordt bepaald door de hersenen.
- Als je in gevaar bent, moet er actie worden ondernomen om aan het gevaar te ontkomen.
- Andere beschermingsmechanismen die bij gevaar actief kunnen worden zijn het stress– en/of het afweersysteem
- Als er pijn is dan is er sprake van een ‘onveilige’ situatie en is er bescherming nodig
- Andere belangrijke uitspraken over pijn die je moet weten…
- Pijn voel je altijd in je lichaam
- Pijn wordt gemaakt in je hersenen
- Pijn is altijd echt, dus ik neem jouw pijn heel serieus
Misschien vraag je jezelf wel af waarom je pijn steeds erger wordt. Dit komt voornamelijk doordat het zenuwstelsel meer wil gaan beschermen, naarmate de pijn langer duurt. Meer bescherming leidt tot meer pijn en minder bescherming zorgt voor minder pijn. Logisch toch? Wanneer er meer bescherming optreedt, gaan er meer gebieden in je brein meedoen.
Dit noemen we centrale sensitisatie (hier later meer over). Uiteindelijk wordt je zenuwstelsel steeds gevoeliger voor prikkels, met meer pijn tot gevolg.
Waar het toch vaak mis gaat
Waar het vaak mis gaat wanneer we het hebben over (chronische) pijn, is dat we altijd op zoek zijn naar een fysieke oorzaak van de klacht. Met fysiek bedoel ik dat we iets in ons lichaam moeten kunnen vinden, zodat we de oorzaak van de pijn kunnen bevestigen. Hierdoor komen patiënten bij artsen of specialisten (misschien herken jij jezelf hier wel in), die zeggen bijvoorbeeld: ‘‘Ik zie het al, je pijn komt door jouw hernia’’.
Dit kan juist averechts werken omdat je brein de koppeling gaat leggen tussen de hernia en de pijn. Hierdoor gaat je brein je lichaam nog meer beschermen waardoor je juist meer pijn gaat krijgen. Of ze zeggen: ‘‘lichamelijk zien we niets, dus het zit tussen je oren’’. De meeste mensen zijn hierdoor teleurgesteld en raken nog verder verwijderd van hun herstel. Dit is mede de verantwoordelijkheid van de specialist.
Hij/zij legt het niet goed uit. Er zit namelijk wel een kern van waarheid in, maar het wil niet zeggen dat we niks aan jouw (chronische) pijnklachten kunnen doen. Door deze uitspraak krijg je echter wel het idee dat ik/we twijfel(en) aan de echtheid van jouw pijn(klachten). Maar ik zeg nu: ‘’jouw pijn is echt en ik neem dit heel serieus, alleen zal je wel anders naar jouw pijn moeten gaan kijken’’. We moeten dualistisch gaan denken. Lichaam en geest moeten we dus samen gaan zien, omdat je hersenen ook een onderdeel van jouw lichaam zijn.
Wat geeft invloed op pijn?
Wanneer we dus echt invloed willen uitoefenen op de pijn zullen we de pijn zelf anders moeten benaderen, maar ook de verschillende factoren moeten aanpakken die invloed hebben op de pijn, zoals:
- Zelfinzicht
- Gedachten & overtuigingen
- Persoonskenmerken, relatie & omgeving
- Stress & (onderdrukte) emoties
- Beweging
- Ademhaling
- Immuunsysteem
- Slaap
- Voeding
In mijn boek ‘de oplossing voor pijn’ en de Pijn Reset Methode ga ik dieper in op deze factoren.
Via deze link kun je het boek ‘de oplossing voor pijn’ bestellen.
