Een spierscheuring is misschien wel de meeste vervelende sportblessure die er is. Het kan veel pijn veroorzaken bij de sporter. Het is belangrijk om direct na het afscheuren van een spier te koelen met water, ijs of een cold-pack gedurende 15 tot 20 minuten. Leg er dan altijd een doek tussen. Het lichaamsdeel moet je dan niet gebruiken om op de steunen, maar geef het rust. Leg ook een drukverband aan, of laat dit doen. Waarom? Direct na het ongeval zal er een zwelling ontstaan. Ook is het zeer belangrijk om een fysiotherapeut te bezoeken. Deze kan de ernst van de scheur beoordelen en jou helpen met het herstel van de spier. Revalideren is belangrijk om de volledige functionaliteit van de spier terug te krijgen en om een volgende spierscheuring te voorkomen.
Wat is een spierscheuring?
Bekijk de video waarin Maikel Korbmacher, (sport)fysiotherapeut uitlegt hoe een spierscheur ontstaat, welke verschillende soorten spierscheuringen er zijn en hoe een scheur en de spier het beste kan herstellen. Een spierscheuring is een (sport)blessure waarbij de spiervezels van de spier zijn aangedaan. Dit kan in verschillende spieren voorkomen. De spierscheuring komt het meest voor in de kuit, het bovenbeen of de hamstrings. Een spierscheur is in drie categorieën in te delen:
- Categorie 1: Hierbij is er sprake van een verrekking waarbij slechts enkele spiervezels verrekt zijn. Er is sprake van een minimale scheuring van de vezels (minder dan 10 procent) en zonder dat er een merkbaar defect in de spier te voelen is.
- Categorie 2: Hierbij is er sprake van een verrekking waarbij de spiervezels gedeeltelijk (tussen 10 en 50 procent) zijn gescheurd. Meestal is deze scheuring in de spier te voelen.
- Categorie 3: Hierbij is er sprake van een uitgebreide of totale scheuring (50 tot 100 procent) van de spiervezels. Hierbij is een duidelijke, goed (voelbare) scheur in de spierbuik aanwezig.
In onderstaande afbeelding kun je de structurele verandering van spierweefsel zien.Met ‘stress’ wordt de hoeveelheid spanning of kracht die op de spier wordt uitgeoefend, bedoeld en met ‘strain’ wordt het verloop van de spiervezels (spierlengte) aangegeven.
1 = Normaal / ontspannen spiervezel verloop;
2 = Spanning op de spier met lichte microtrauma’s in het spiervezelverloop (categorie 1);
3 = Te veel spanning op de spier. Er kunnen grotere scheurtjes ontstaan in de spier (categorie 2);
4 = Volledige spierscheur of afscheuring (Categorie 3).
Behandeling van een spierscheuring
Rust is voor het herstellen van een spierscheur het allerbelangrijkste. Toch is het slim om zo snel mogelijk je spieren te laten nakijken door een fysiotherapeut of specialist. Hij kan vaststellen wat de ernst van de blessure precies is. Daarnaast kunnen zij advies geven over het verdere verloop. De fysiotherapeut kan je helpen met een oefenprogramma met oefeningen om het genezingsproces van de spieren te bevorderen. Met een oefenprogramma worden de spieren zodanig versterkt, dat zij weer volledig belastbaar zijn.
Een arts kan ter ondersteuning pijnstillers voorschrijven. Als de spier iets is ingescheurd, gaat herstel een stuk sneller dan bij een volledige scheuring van de spieren. Na een periode van rust en fysiotherapie kun je langzaam weer beginnen met sporten. Ga het getroffen lichaamsdeel niet te snel en te veel belasten en zorg voor een goede opbouw van je training met warming-up en cooling-down.
Hoe ziet de behandeling van een spierscheuring eruit?
Bij de globale behandelingen van een spierscheuring moet vooral aandacht worden besteed aan de mogelijkheid tot het ontwikkelen van spierzwakte en de noodzakelijkheid van revalidatie en versterking van de gehele spieren. De behandeling is afhankelijk van de ernst van de spierscheur. Over het algemeen kan gesteld worden dat na vier tot zes weken weer voorzichtig met sporten begonnen mag worden. Dit zal echter per persoon verschillen. Als er nog steeds sprake is van pijn en (ochtend) stijfheid in de spier dan is voorzichtigheid geboden. Het masseren van de spier versnelt het herstel (doorbloeding). Een verantwoorde opbouw van de beschadigde spier vraagt tijd.
Oorzaken voor het ontstaan van een spierscheuring
Diverse factoren kunnen een rol spelen bij het ontstaan van een spierscheuring, zoals:
- Het niet (of onvoldoende) uitvoeren van een warming-up
- Niet (of niet goed) uitvoeren van de rekoefeningen
- Korte of stijve spieren
- Een te snelle trainingsopbouw, waarbij in een korte tijd te veel, te intensief en te vaak wordt getraind
- Eenzijdige trainingsvormen, zoals sprongkrachttraining
- Ongecoördineerde en explosieve bewegingen
- (Over)vermoeidheid
- Verstoring in de spierkrachtbalans
- Koude en natte weersomstandigheden
- Een (te) harde ondergrond
- Slecht schoeisel
- Na de inspanning geen cooling-down uitgevoerd
- Het te vroeg belasten van littekenweefsel dat is ontstaan na een blessure
- Aanwezigheid van infecties
- Tekort aan vitamine en mineralen (voeding)
De symptomen van een spierscheur
Een spierscheuring kenmerkt zich door de onderstaande symptomen:
- Plotseling optredende lokale pijn, vaak met een kramp gevoel
- Rekken of aanspannen van de getroffen spier veroorzaakt pijn
- Gedeukte of abnormaal gezwollen spier boven of onder de aangedane plek
- Meestal een blauwe verkleuring onder de aangedane plek
- Langdurige stijfheid van de getroffen plek
- Onvermogen tot goed bewegen van het getroffen lichaamsdeel als gevolg van pijn en/of stijfheid
Ontdek meer over een spierscheuring in de kuit.
Hoe ziet het herstel eruit na een spierscheur?
Wanneer er een spierscheuring ontstaat kunnen we het herstel onderverdelen in verschillende fasen. Bij elke fase is het belangrijk dat de juiste behandelvormen en prikkels worden toegepast. Doe dit altijd in overleg met je fysiotherapeut of specialist. De fasen van herstel zijn:
- Ontstekingsfase:
Door de vaatverwijding wordt het gebied rondom de wond warm en rood, terwijl uittredend vocht het weefsel doet zwellen. Ook ontstaat er pijn bij het getroffen lichaamsdeel. Dit alles kan weer leiden tot bewegingsbeperking. Deze eerste fase is het begin van herstel en duurt ongeveer 1-5 dagen
- Proliferatiefase:
Binnen ongeveer twee dagen start deze fase, terwijl de ontstekingsfase nog in volle gang is. Tijdens deze fase verschijnen, in steeds groter wordende aantallen fibroblasten (jonge bindweefselcellen waaruit de bindweefselvezels voortkomen). Uit fibroblasten worden meer (collagene) vezels gemaakt en er wordt een nieuwe wondbodem gevormd. Tussen de collagene vezels komen onderlinge verbindingen en er ontstaan een soort minispiervezeltjes om de wond stevigheid en trekvastheid te geven. Deze fase duurt 3-20 dagen.
- Organisatiefase:
De treksterkte van de wond neemt toe. Lange tijd blijven de fibroblasten in een wond actief doorgaan met reorganiseren. Hierdoor gaat het nieuwgevormde bindweefsel steeds meer lijken op de oorspronkelijke, oude structuur, vooropgesteld dat het weefsel belast wordt. Ondanks alle aanpassingen zal het littekenweefsel nooit volledig de eigenschappen van het oorspronkelijke weefsel terug krijgen. Deze laatste fase neemt maanden in beslag, maar er kan wel eerder begonnen worden met belasten. Deze fase duurt 15 dagen tot soms wel een jaar.
Wat kun je zelf doen in de ontstekingsfase?
Koel met water, ijs of een cold-pack gedurende 15 tot 20 minuten. Leg altijd een doek tussen het ijs of de cold-pack en de plek van de spierscheur. Koude vermindert het bloeden van beschadigde bloedvaten, omdat ze erdoor vernauwen. Omdat de zwelling gewoonlijk al binnen enkele seconden na het trauma komt opzetten, moet zo snel mogelijk met koelen worden begonnen. Ook moet je immobiliseren: zorg dat het lichaamsdeel niet beweegt of gebruikt wordt om op te steunen. Rust is noodzakelijk omdat doorgaan met trainen en andere activiteiten de blessure alleen maar erger maken. Gebruik het lichaamsdeel voorlopig niet.
Meestal kan na 48 uur weer voorzichtig aan het herstel worden gewerkt, door de spier aan te spannen en te rekken. Ga daarbij voorzichtig te werk en stop zodra je pijn ervaart. Leg vervolgens een drukverband aan. Het aanleggen van een drukverband heeft tot doel de gewrichten te ondersteunen en de zwelling te beperken. Gebruik een elastische zwachtel en verbind het getroffen lichaamsdeel volledig. Controleer of het drukverband niet te strak zit.
Zwelling is soms heel nuttig, omdat daardoor afweerstoffen worden aangevoerd die de bacteriën doden. Als de huid niet beschadigd is, zijn de afweerstoffen niet nodig en vertraagt de zwelling het genezingsproces. Houd het lichaamsdeel omhoog (boven harthoogte). Door het geblesseerde lichaamsdeel hoger te leggen dan het hartniveau zakt het overbodige vocht onder invloed van de zwaartekracht weg.
Bezoek een fysiotherapeut voor beoordeling van de ernst van de scheur en voor eventuele (revalidatie) training en adviezen.
Revalidatie, herstel en training bij een spierscheuring
Na enkele dagen rust in de ontstekingsfase kan er begonnen worden met voorzichtig uitgevoerde rekoefeningen. Indien de pijn afneemt, kunnen daar spierversterkende oefeningen aan toegevoegd worden, die langzaam zwaarder moeten worden. Zo wordt voorkomen dat de gescheurde spier verzwakt en/of verkort raakt. Bij het uitvoeren van de oefeningen is het belangrijk om te letten op hoeveel pijn je hebt. Je mag de pijngrens niet overschrijden.
Als de oefeningen te zwaar of te pijnlijk zijn, wordt het herstel niet bevorderd, maar juist vertraagd. Een volledige belasting is weer mogelijk wanneer de pijn en zwelling verdwenen zijn en de oefeningen klachtenvrij kunnen worden uitgevoerd. Voor optimale belasting van de spieren is het goed om de sportspecifieke oefeningen eerst onder begeleiding van een (sport)fysiotherapeut uit te voeren, voordat er weer zelfstandig gesport of getraind wordt. Een optimale kracht en lenigheid van de spier is nodig om de kans op nieuwe klachten in de toekomst te minimaliseren.
Let ook op je algemene lichamelijke conditie
Alvorens weer geheel deel te nemen aan de wedstrijdsport moet de algemene lichamelijke conditie worden bekeken. Maar al te vaak is de aandacht te veel gericht op het geblesseerde lichaamsdeel en wordt de rest van het lichaam vergeten. Globaal kan de trainingsopbouw na een spierscheuring uit de volgende stappen bestaan: onbelast oefenen, wandelen of fietsen, rustig lopen, voorzichtige versnellingsloopjes en langere tempolopen, submaximaal sprinten, voluit sprinten op de training, sport specifieke training en uiteindelijk de wedstrijd.
Soms is een operatie nodig
Een operatie zal bij een volledige spierscheuring soms noodzakelijk zijn. Een peesscheur kun je zelf bijna niet behandelen. Een arts kan een MRI scan maken om te kijken of het volledig is afgescheurd of voor een gedeelte. Vaak wordt er vervolgens een operatie voorgesteld, afhankelijk van je leeftijd. Na de operatie is fysiotherapie aan te raden. Heb je tijdens het sporten of een andere activiteit een spierscheur opgelopen? De specialisten van Fysiotherapie4All helpen je er graag vanaf. Maak een afspraak bij de Fysiotherapie4All-vestiging bij jou in de buurt.
Lees hier een onderzoek over de spierscheuring.
