Chronische pijn behandelen
Veel mensen hebben ook last van chronische pijn. Dit is een moeilijker probleem, omdat er geen duidelijke schade meer is. De pijn is continu aanwezig en meestal lastig te beheersen. Soms neemt het wat af, blijft het zo of breidt het zich langzaam uit. We zien vaak dat het zenuwstelsel steeds gevoeliger wordt en kleine verwondingen of lichte aanrakingen voor meer pijn zorgen. Bij acute pijn is er een aanwijsbare oorzaak: beschadiging. Bij chronische pijn is het de pijn zelf die ons systeem prikkels blijft geven, waardoor we pijn blijven voelen.
De pijn neemt steeds meer de overhand. Hoe kan dit? Ons brein bepaalt hoeveel pijn we ervaren. Iedereen ervaart pijn ook anders. Als twee personen exact op dezelfde manier hun enkel zouden verzwikken, dan kan de ene persoon een veel hogere pijnscore aangeven dan de andere. Dit is interessant, want dit zou toch helemaal niet moeten kunnen?
Het lijkt erop dat wanneer we meer gespannen zijn of stress hebben, ons brein te actief is en gevoeliger staat afgesteld. Je kunt het vergelijken met een gitaar. Wanneer de snaren heel strak zijn afgesteld, is de gitaar gevoeliger om te bespelen. Wanneer je er een steentje op zou laten vallen, springt hij verder weg dan wanneer de snaren minder strak staan. Logisch, toch?
Wanneer ons brein iets dreigends meemaakt, zoals een sterfgeval in de familie, een ingrijpende ziekte, langdurige stress op het werk of in de relatie of andere stressprikkels, dan komt ons lichaam in een staat van alertheid. Onze ‘snaren’ worden strakker aangedraaid en we worden gevoeliger voor prikkels. De zenuwen geven de prikkels frequenter en harder door. Bewegingen of aanrakingen die je normaal niet zou voelen, zijn nu vervelend of zelfs pijnlijk.
Wat is pijn precies?
Even een korte uitleg wat er fysiologisch gezien bij chronische pijn gebeurt. Belasting op je lichaam noemen we ook wel stressbelasting. Deze stress kan zowel fysiek als mentaal zijn en daardoor kunnen we ook zowel fysiek als mentaal meer pijn of klachten ontwikkelen. Stress heeft te maken met de ‘fight or flight response’, oftewel de ‘vecht-of-vluchtreactie’. Dit is een natuurlijke en normale reactie van het lichaam, waarbij stresshormonen vrijkomen. Het eerste hormoon is adrenaline. Hierdoor gaat je hart sneller kloppen en je bloed sneller stromen.
Daarnaast komt een ander hormoon vrij, namelijk cortisol. Dit hormoon zorgt ervoor dat je bloedsuiker stijgt en er meer brandstof vrijkomt voor je spieren. Zo worden je spieren zo goed mogelijk doorbloed en voorbereid om in actie te komen.
Wanneer deze reactie van korte duur is, is er niks aan de hand. Wanneer dit te lang aanhoudt en er niet voldoende herstel kan optreden, staan je zenuwen en spieren te lang aangespannen. We krijgen spierstijfheid, spierpijn, hoofdpijn. Je zenuwstelsel is gevoeliger, dus ontstaat er meer pijn, waardoor je fysieke klachten ontwikkelt. Uiteindelijk komt je brein ook niet tot rust, dat kan leiden tot overspannenheid, prikkelbaarheid, concentratieproblemen, burn-out, depressies, slecht slapen, angststoornissen en vermoeidheid.
Wanneer je elke dag chronische pijn hebt, gaat je brein dit ook steeds meer als ‘normaal’ ervaren en gaat zich hier ook naar vormen. We zien dat mensen door de pijn ook steeds minder gaan doen en bijvoorbeeld stoppen met sporten, uit angst voor een verergering van de pijn en simpelweg omdat pijn natuurlijk niet prettig is. Dit heeft uiteindelijk weer consequenties voor alle anderen structuren van het lichaam. Wat misschien wel het grootste probleem is, is dat mensen negatief worden. Je raakt gefrustreerd en bent de hele dag bezig om de chronische pijn maar weg te krijgen.
‘Waarom heb ik dit nu weer? Ik kan toch niet heel mijn leven met pijn blijven lopen!’
Hoe langer de chronische pijn blijft aanhouden hoe onzekerder mensen worden over hun lichaam. Je bent bang dat de pijn nooit meer weggaat en je gaat er alles aan doen om het weg te krijgen. Of het hier beter van wordt, is maar de vraag. Mensen blijven maar zoeken en lopen van arts naar arts, zonder dat het iets oplevert. Misschien heb je al eens te horen gekregen: ‘het zit tussen je oren’. Letterlijk gezien zit het ook tussen je oren, omdat pijn geregeld wordt vanuit je brein. Kunnen we dan eigenlijk niet beter daar de oplossing zoeken? Klinkt wel logisch, toch?
Ja, ook ik heb vele artsen bezocht vanwege mijn pijnklachten. Vaak tegen beter weten in en zonder resultaat. Maar er bestaat zeker wel een behandeling of oplossing om jouw pijnklachten te verminderen of op te lossen. Je moet alleen wel openstaan en willen leren begrijpen wat pijn is en er op een andere manier mee omgaan. Aan het einde van dit boek vertel ik mijn persoonlijk verhaal en leg ik je uit hoe ik een andere weg ben ingeslagen om mijn pijn te behandelen, wat uiteindelijk veel resultaat heeft opgeleverd. Door anders met chronische pijn om te gaan, heb ik minder pijn en ben ik gelukkiger.
Uit onderzoek is gebleken dat het zenuwstelsel geen vastgesteld systeem is dat niet meer kan veranderen. Het zenuwstelsel is plastisch en dat wil zeggen dat het gedurende ons leven zich kan aanpassen. Deze aanpassingen hangen samen met onze ervaringen, leermomenten en hoe wij er zelf mee om gaan. Hierdoor ontstaan er nieuwe verbindingen in onze hersenen of worden er andere gebieden ingezet. Zo zijn er bijvoorbeeld andere gebieden in de hersenen actief wanneer we iets nieuws leren dan wanneer we het geleerde automatisch kunnen uitvoeren.
Dit verschil werkt ook bij pijn. Zo wordt een pijnprikkel in een ander gebied verwerkt dan chronische pijn. En hoe langer de pijn aanhoudt des te meer systemen erbij betrokken raken. Dus uiteindelijk wordt niet alleen het brein overgevoelig voor prikkels, maar heel het traject die de prikkel aflegt in het zenuwstelsel. De verbindingen tussen zenuwcellen worden steeds meer gestimuleerd, waardoor ze steeds gevoeliger worden.
Uiteindelijk kunnen er steeds meer zenuwcellen bij het netwerk betrokken raken, waardoor je pijn op een andere plek kunt voelen dan waar je het voorheen voelde. Wat belangrijk is om te weten, is dat het zenuwstelsel ofwel het pijnsysteem plastisch is en dus van buitenaf te beïnvloeden.
Hoe ben ik tot een ander inzicht gekomen? Tijdens de opleiding fysiotherapie en mijn stages heb ik geleerd dat pijn optreedt als er iets beschadigd is. Dit kan onder andere structurele schade, ontsteking, disfuncties of defecte biomechanica zijn. Ik kwam er echter achter dat beschadigde structuren niet noodzakelijk zijn voor pijn. Dit bood me een opening om te zoeken naar andere factoren die pijn kunnen beïnvloeden en zelfs pijn kunnen veroorzaken. Factoren zoals overtuigingen over ziekten, catastroferen, depressie, geschiedenis en ervaringen uit het verleden.
Dit was een heel uitdagend proces, dat zorgde voor veel twijfel als fysiotherapeut. Ik was soms onzeker over wat ik deed en ik voelde me daardoor een slechte fysiotherapeut. Maar toen ik zelf een aandoening kreeg, die veel pijnklachten met zich meebrengt, ben ik anders naar pijn gaan kijken. Hierdoor kon ik veel mensen met chronische pijn helpen en de resultaten waren soms verbluffend. Dus het verbeteren van de soft skills, dat wil zeggen communicatie, uitleg en voorlichting, is veel belangrijker voor me geworden.
Het is soms goed om uit je comfortzone te komen en iets nieuws te proberen. Dit brengt je tot andere inzichten en uiteindelijk tot een andere praktijkvoering. Probeer dus niet bang te zijn voor pijn en probeer andere factoren te vinden die pijn kunnen beïnvloeden.
Ik heb afgelopen jaren veel geleerd van L. Moseley, een Australische pijnspecialist en wetenschapper. Over heel de wereld geeft hij lezingen en gebruiken revalidatiecentrums zijn methoden om mensen te helpen met (chronische) pijn. Wat Moseley over pijn zegt:
• Wanneer je pijn hebt, is je ‘pijnsysteem’ te beschermend.
• Pijn wordt niet veroorzaakt door beschadigd weefsel, maar door je brein.
• Pijn zegt niets over de staat van beschadigd weefsel.
• Je kunt pijn en weefselschade dus slecht relateren aan elkaar.
Dit is misschien moeilijk te geloven, maar pijn zegt niets over de staat van beschadiging van je weefsel. Pijn is altijd alleen een beschermer van weefsel. Voorbeeld: een sporter heeft een enkelbandletsel. Bij een verzwikking van een enkelband zijn je enkelbanden beschadigd en het herstel hiervan duurt ongeveer zes weken. De pijn is bij de meeste mensen binnen twee weken compleet weg, terwijl het weefsel nog niet is hersteld. Dit zegt weer dat pijn niets te maken heeft met weefselschade.
Ons brein bepaalt dus eigenlijk hoeveel pijn we ervaren. Voorbeeld: de vingers aan de linkerhand van de violist zijn pijnlijker dan die van zijn rechterhand. Dit komt doordat zijn linkerhand belangrijk is en hij deze meer beschermt. De vingers van de linkerhand zijn gevoeliger voor stimulatie dan de vingers van zijn rechterhand. Je brein zegt eigenlijk dat de belangrijke hand meer beschermd moet worden.
De tabel hieronder is gerelateerd aan een onderzoek naar personen die geen rugklachten hadden, maar bij wie wel op MRI-beelden verschillende rugproblemen te zien waren. Neem bijvoorbeeld de uitstulpende tussenwervelschijf (Disk bulge). Vijftig procent van de veertigers heeft een bulging disk, maar geen klachten. Opvallend, toch?
De foto van de voet hoort bij een medisch verhaal uit Engeland. Een bouwvakker was in een spijker getrapt. De kleinste beweging van de spijker was al erg pijnlijk. Hij was verdoofd met fentanyl en midazolam (zware pijnmedicatie). Toen ze de schoen verwijderden, zagen ze dat de spijker niet door zijn teen zat maar tussen twee tenen. Er was dus geen schade aan weefsel. Zijn pijn was wel echt, maar er was geen schade. Hoe kun je dit verklaren?
Zoals je hier onder ziet, hebben we allemaal een buffer voordat we echt schade aan weefsel aanrichten. Hoe langer de pijn aanhoudt des te groter deze buffer wordt. Deze buffer wordt groter, omdat ons zenuwstelsel en ons immuunsysteem dit zich aanleren. Je kunt dus echt pijn ervaren, ook als je weefsel niet in gevaar is. Gevolgen van deze groter wordende buffer is dat we steeds inactiever worden.
Wat kunnen we dan doen? Het belangrijkste is dat je erachter komt waarom jouw brein je beschermt en hoe je de buffer kunt verkleinen. Belangrijk om pijnvrij te worden, is volgens L. Moseley ‘movement is king’. En wel om deze redenen:
• Bewegen is belangrijk om je pijnsysteem te re-trainen.
• Beweging onderdrukt geleidelijk het pijnsysteem.
• Beweging helpt je leren.
• Bewegen beschermt je tegen andere problemen.
• Bewegen is de beste manier om te herstellen.
• Zelfs fantaseren over bewegen helpt.
Belangrijk is dat je weet wat chronische pijn precies inhoudt en hoe het pijnsysteem werkt, zodat je het kan re-trainen. Ga niet voor een quick-fix, maar ga je pijnsysteem herstellen. Goede begeleiding is hierbij zeer belangrijk. In mijn boek ‘De oplossing voor pijn‘ worden de drie pijlers uitgelegd die centraal staan bij pijn en waarin we de visie van L. Moseley hebben geïmplementeerd.
Je brein beschermt
Bekijk de video die komt uit de Pijn Reset Methode
Ja, ik wil meer informatie over de Pijn Reset Methode
